Καλώς ορίσατε στην αρχαιότερη ιστοσελίδα της Ηλείας, στο Αντρώνι και στην Ορεινή Ηλεία.

Είναι οι κατάφυτες διαδρομές μέσα στις βελανιδιές και στα πλατάνια στο κέντρο της Κάπελης με τις απόκρημνες πλαγιές, τα σκιερά φαράγγια με τις πολλές σπηλιές, τους καταρράκτες, τους νερόμυλους και τις νεροτριβές, με τις δροσερές πηγές και τα καθαρά ποτάμια... Με τα πετρόχτιστα σπίτια, τα νόστιμα φαγητά και το καλό κρασί, τα αρχοντικά γλέντια και τους φιλόξενους κατοίκους.

Frontpage

Ελάτε να μαγερέψουμε... όπως μια φορά κι έναν καιρό (Γεωργακάς Φ. Γιώργος)

Με τον συγγραφέα Γιώργο Γεωργακά γνωριστήκαμε μέσα από τα μονοπάτια της λαογραφίας και οι φιλίες εξ αποστάσεως «δένονται» και συχνά είναι πιο δυνατές και αντέχουν περισσότερο στο χρόνο.

Ο Γιώργος μας εξέπληξε με αυτό το διαφορετικό βιβλίο του που μέσα από τις σελίδες του, αναβιώνει σχεδόν όλο το άγνωστο «κομμάτι» της λαογραφίας γύρω από τις διατροφικές συνήθειες των προγόνων μας.

Μας εξηγεί με λεπτομέρειες την καλλιέργεια, την επεξεργασία, την συλλογή, την φύλαξη - αποθήκευση των προϊόντων και την κουζίνα μιας άλλης σκληρής αλλά νοσταλγικής εποχής του χωριού του αλλά και των όμορων ορεινών χωριών των επαρχιών Τριφυλίας, Ολυμπίας και Μεγαλουπόλεως.

Μέσα από το οπισθόφυλλο του βιβλίου του ο συγγραφέας, μας θυμίζει το σημαντικό ρόλο της φύσης στη ζωή μας και τα δώρα τα οποία απλόχερα μας προσφέρει. Επιθυμία του είναι να μας ευαισθητοποιήσει και να μας ωθήσει να τη σεβόμαστε και να την αγαπήσουμε όπως τη σέβονταν και την αγαπούσαν οι γονείς και οι παππούδες μας.

Στο 1ο κεφάλαιο ο συγγραφέας Γιώργος Γεωργακάς, αναφέρεται στα σκεύη του σπιτιού με φωτογραφίες και επεξηγήσεις για το καθένα ξεχωριστά και για την χρήση που είχαν. Παραθέτουμε μερικά από τα σαράντα πέντε σκεύη όπως το χαρανί, η τέσα, η μπότσα, η μπουγάνα, η πόχα, το λαδικό ή ρόι, η βίκα, η λαήνα, η τριχέρα, η ζάρα, η πινιάτα, η βεδούρα, η μέτρα ή καρδάρα, η σιοκάρα, η καυκιά, το κουτούλι, η κρησάρα, τ’ αργιολόι, η τσιότρα, η βούτα, η κουβέλα, το μπλάστρι, το πανιάρι, το φυσούνι, το ασκί και η ντριβάλα.

Το 2ο κεφάλαιο αναφέρεται στα αλευροκαμώματα που ήταν όπως μας λέει, το Α και το Ω της καθημερινής διατροφής. Το ψωμί με όλες τις διαδικασίες από το χωράφι ως το φούρνο και το τραπέζι. Με τις συνταγές για παρασκευή μπομπότας, για την μπουκουβάλα (ξεχασμένη συνταγή), για τις λαλκαγγίδες, κουταλίδες ή τηγανίτες, για τα φτιαχτά μακαρούνια, τις χυλοπίτες με ζουμί ή στραγγιχτές, τον τραχανά και τον χυλοπιτοτραχανά, για τις τριφτιάδες, τον χυλό και ξυγκοχυλό αλλα και συνταγές για τα αγοραστά ζυμαρικά μανέστρα, μακαροτσίνια κλπ.

Το 3ο κεφάλαιο είναι αφιερωμένο στο ευλογημένο γάλα. Την τιμητική του έχει το τυρί με 2-3 σελίδες η παρασκευή και η συντήρηση του. Η μυτζήθρα, το βούτυρο, η συγκάθεια (ξεχασμένη συνταγή), η γιαούρτη, η άρμη, το ξυνόγαλο, η κολόστρα και το κορκοφίγγι.

Το 4ο κεφάλαιο αναφέρεται στο θρεφτάρι που δεν ήταν άλλο από το οικόσιτο χοιρινό που ήταν η κύρια πηγή διατροφής. Περιγράφει με όλες τις λεπτομέρειες την διαδικασία σφαγής, το κρέας, το συκώτι, τα άντερα και τον καρούτζο ψητό στα κάρβουνα, την οματιά, το ανάλατο, τα λοκάνικα, το παστό και όλες τις τεχνικές παρασκευής του. Ακόμη τρόποι και συνταγές κατανάλωσης του παστού όπως ο καγιανάς και καγιανάς με ντομάτα.

ΑΜΑΛΙΑ Δ.ΣΠΕΝΤΖΑ (9 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1920) 

Γράφει: ο Κώστας Παπαντωνόπουλος

Εις την  χρυσήν ηλικία των 18 ετών, έκλεισε τους οφθαλμούς προς τον μάταιον κόσμον και επέταξε με τα παρθενικά πτερά της αγνότητας εις τους ουρανούς, εν Φιλιατροίς κόρη Αβράμη και περικαλής η Αμαλία Δ. Σπέντζα, της εκεί  μεγάλης πολτευόμενης οικογένειας Σπέντζα. Ευγενή ψυχή, μορφωθείσα αρτίως, με όλα τα φυσικά και επίκτητα χαρίσματα της παρθένον, ήτο το χάρμα και το αγλάϊσμα της δεινώς πληγείσης οικογένειάς της. Η ωραία κόρη έγυρεν εις το παγερόν φύσημα του Θανάτου,  και αφήκε την πρόσκαιρη ζωήν, ήτις με τόσα ροδόφυλλα ελπίδων, είχε εστρωμένον τον δρόμο της παρθένου, όστις ατυχώς δι αυτήν, έφερεν εις τον κρύον τάφον. Σκληρόν το κτήπημα της Ειμαρμένης εις την καρδίαν φιλοστόργων γονέων οίτινες εστερήθησαν του ινδάλματός των, το οποίον ουδέν της επιστήμης μέσον κατίσχυσεν, όπως κρατήση εις την ζωήν. Προ του μεγέθους της δοκιμασίας δια τους γονείς, μόνον η εξ Ουρανού παραμυθία θα καταστή να γλυκάνη τον πόνον των, τούτην δε και επικαλούμεθα παρά το Υψίστω.

ΚΥΡΙΑΚΗ 9 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1920

Ο δημοσιογράφος μιας άλλης εποχής, μορφωμένος, με ποιότητα λόγου και τεχνική μας παρουσιάσει το θάνατο της Αμαλίας: “...επέταξε με τα παρθενικά πτερά της αγνότητας εις τους ουρανούς...”, με όλα τα προτερήματα της: “Ευγενή ψυχή, μορφωθείσα αρτίως, με όλα τα φυσικά και επίκτητα χαρίσματα της παρθένον, ήτο το χάρμα και το αγλάϊσμα...”, αλλά και να απαλύνει τον πόνο των γονέων και παράλληλα να εξάρει την εκεί  μεγάλη πολτευόμενη οικογένεια Σπέντζα. “Σκληρόν το κτήπημα της Ειμαρμένης εις την καρδίαν φιλοστόργων γονέων οίτινες εστερήθησαν του ινδάλματός των...”!

Ως επίλογο ο εξαίρετος δημοσιογράφος γράφει: “Προ του μεγέθους της δοκιμασίας δια τους γονείς, μόνον η εξ Ουρανού παραμυθία θα καταστή να γλυκάνη τον πόνον των, τούτην δε και επικαλούμεθα παρά το Υψίστω”.

ΣΩΓΑΜΠΡΟΣ…!

Γράφει ο Κώστας Παπαντωνόπουλος

Σώγαμπρος είναι μια σύνθετη λέξη από το έσω (+) γαμπρός και λέγεται ο σύζυγος που συζεί με τα πεθερικά του.

Παλιά, οι νέοι που προέρχονταν από πολυμελή ή φτωχή οικογένεια αναγκάζονταν και πήγαινε σώγαμπροι σε νοικοκυριά όπου δεν υπήρχε αγόρι. Οι πατεράδες που είχαν μόνο κορίτσια ή μοναχοκόρη για να εξασφαλίσουν τα γηρατειά τους και την περιουσία τους, επέλεγαν και πάντρευαν το τελευταίο κορίτσι ή την μοναχοκόρη τους με άνδρα που τον σπίτωναν στο δικό τους νοικοκυριό. Με αυτόν τον τρόπο το φτωχόπαιδο γινόταν νοικοκύρης, καθόσον εύρισκε «στρωμένο τραπέζι» όπως έλεγαν οι παλαιότεροι και «πρόγκα να κρεμάσει την σκούφια του».

Πολλά φτωχόπαιδα μη έχοντας άλλη διέξοδο προκειμένου να βρουν έτοιμη σειρά με γιομάτο τέτζερη και με την παραίνεση των γονιών τους αποφάσιζαν και πήγαιναν σώγαμπροι.

Την όλη δουλειά την αναλάμβαναν οι προξενητάδες που στην αρχή  έψηναν (προέτρεπαν) τον υποψήφιο λέγοντας του ότι όλα θα είναι μέλι – γάλα, που συνήθως ήταν μέχρι να γίνουν τα στέφανα. Και αυτοί παιδιά ακόμη με άψητα μυαλά, τους πίστευαν και πήγαιναν σώγαμπροι. Όμως τις περισσότερες φορές τα πράγματα δεν ήταν όπως τους τα έλεγαν και όπως αρχικά νόμιζε ο υποψήφιος γαμπρός.

Ραγιάδες…, ότι ψηφίσατε έχετε!

Ο λόγος για τα σκουπίδια που είναι αμάζευτα 15-20 ημέρες και δεν μου έστειλε ένας μια φωτογραφία να ξεφτιλίσω αυτόν τον άθλιο δήμαρχο και το «ανασμίδι» που μας έχει κοτσάρει για αντιδήμαρχο καθαριότητας και θα δείτε ότι, δεν τα έχω βγάλει όλα τα άπλυτά του στη φόρα, "κοντός ψαλμός αλληλούια"!

Γνωρίζω ότι φοβόσαστε να μου στείλετε εσωτερικά, αλλά η αφεντιά μου δεν είναι σαν την μούρη τους και δεν θα σας προδώσει ποτέ!
Δεν είναι ρουφιανιά όπως ισχυρίζονται εκεί τα λαμόγια αλλά η υγεία σας και η υγεία των παιδιών σας!
Υγ. Με ενημερώνουν ότι στους συνοικισμούς είναι μαζεμένα, φαίνεται θα ήταν συρόμενο το σκουπιδιάρικο και δεν μπουρούσε να στρίψει στην Ένωση για το Αντρώνι;

ΦΥΛΑΧΤΑΡΙΑ ΖΩΩΝ….!

Καταγραφή Ηλίας Τουτούνης

Παλιά οι άνθρωποι, που ήσαν περισσότερο θρησκόληπτοι, και τηρούσαν τα ήθη και τα έθιμα και τις προκαταλήψεις στο ακέραιο, έφτιαχναν φυλαχτάρια για να προφυλάσσονται από διάφορα κακά.
Πέραν από την προσωπική τους ασφάλεια, για να προφυλαχθούν από τα κακά, κατασκεύαζαν και φυλακτάρια για τα κοπάδια τους κυρίως για τα αιγοπρόβατα και για τα βόδια τους.
Αρχικά οι βοσκοί κρέμαγαν τσοκάνια στα ζώα τους σαν φυλαχτάρια, για να ξορκίσουν δηλαδή τα κακά πνεύματα και να τα προφυλάξουν με τον μαγικό ήχο τους από τις αρρώστιες. Με την μυστικιστική δύναμη του ήχου του, το κουδούνι προστάτευε αρχικά όχι μόνο τα ζώα και τους ανθρώπους, αλλά και τους ιερούς χώρους. Πολύ αργότερα έχασε τις μυστικιστικές του ιδιότητες και κατέληξε απλό ηχητικό εργαλείο.
Αργότερα για να τα προφυλάξουν από τα κακά, έφτιαχναν ένα μικρό σακουλάκι από κατεργασμένο και λαδωμένο δέρμα και μέσα έβαζαν τα εξής: Ένα σπυρί από χοντρό αλάτι, μπαρούτι, ένα σπυρί στάρι, ένα σπυρί λιβάνι, απήγανο, σταυρολούλουδο, κερί από την Μεγάλη Πέμπτη, βαλσαμόχορτο και λαδοσάπουνο. Τα χορταρικά έπρεπε να είναι κομμένα με φεγγάρι. Μετά το έραβαν με κερωμένη κλωνά (κλωστή πασαλειμμένη με κερί) και το σφράγιζαν (έκλειναν). Δεν το έραβε ποτέ γκαστρωμένη (έγκυος) γυναίκα ή να βρισκόταν εκείνες τις ημέρες σ’ εμμηνόρροια (περίοδο). Μετά το πήγαιναν στην εκκλησία του χωριού το Σαραντάμερο και το δίνανε στον παπά να το Σαρανταλειτουργήσει. Μερικοί δεν έφτιαχναν από μόνοι τους, αλλά πήγαιναν στα Μοναστήρια και έπαιρναν έτοιμα και διαβασμένα από τους καλογέρους. Λέγανε ότι τα μοναστηριακά ήσαντε καλλίτερα και αγιασμένα.
Όταν Σαρανταλειτουργότανε το πέρνανε και το βάζανε μέσα σ’ ένα τσοκάνι, να είναι λίγο μεγαλύτερο από αυτό και όταν το έβαζαν μέσα, τότε μ’ ένα σφυρί κοπανάγανε τα χείλα του τσοκανιού και το κλείνανε. Μετά φτιάχνανε μια καλή και γερή κουλούρα (βεζά), για να μην πέσει και το κουφοτσόκανο και το κρεμάγανε στον λαιμό σε μαρμάρα προβατίνα που δεν γεννάει ή σε κάποιο μουνούχι (κεσέμι), που να μην έχει ερωτικές ορμές. Ήτανε μεγάλη αμαρτία, μαγάρα και γρουσουζιά να πέσει ή να χαθεί το φυλαχτό από το κοπάδι. Αυτός που κρέμαγε το τσοκάνι με το φυλαχτάρι, έπρεπε να ήτανε καθαρός, να έχει εκκλησιαστεί και μετά την λειτουργία να μην έχει πάει με γυναίκα (συνουσιαστεί).
Το φυλαχτάρι, το βάνανε οι τσοπάνηδες στα κοπάδια τους, για να προφυλάσσονται από τους λύκους, από τα αμπολυτά σκυλιά, τα τσακάλια, τις αλεπούδες, τα κουνάβια, από τα φαρμακερά φίδια, από τα έντομα, από τα αερικά, το σμυριδάκι, την βούζα, από το στούμπωμα ή φουσκολοίλι (φούσκωμα από το πολύ φαγητό), από το φάγωμα δηλητηριωδών χόρτων και προ πάντων από το κακό μάτι.

Κεντρική Σελίδα

Ο Τόπος μας

Παράδοση

Πολυμέσα

Ιστορία

Αναδημοσιεύσεις

Free Joomla! templates by Engine Templates