Έπιασε τον Πάπα απ’ τ’ αρχίδια

Γονική Κατηγορία: Παράδοση Παροιμίες, Εκφράσεις Εμφανίσεις: 7641

Το δημοσίευμα «Πάπισσα Ιωάννα» που ανάρτησε εδώ ο φίλος κ. Ηλίας Τουτούνης, στάθηκε ως αφορμή να συμπληρώσουμε στο πολύ εμπεριστατωμένο άρθρο του την παροιμιώδη φράση, «έπιασε τον πάπα απ' τ' αρχίδια».

Ίσως από σεμνότητα ο λαογράφος κ. Τουτούνης να μην επιθυμούσε να την αναφέρει αλλά εφόσον και σήμερα χρησιμοποιείται ευρέως, εμείς θα τολμήσουμε να την επεξηγήσουμε.

Η φράση σημαίνει, πως κάποιος έχει πολύ ξεχωριστά και ιδιαίτερα προνόμια αλλά τα προνόμιά του αυτά, είναι ευτελή και υποτιμητικά.

Προέρχεται από τον μεσαιωνικό θρύλο της πάπισσας Ιωάννας, που φαίνεται ότι κινείται στα όρια του θρύλου και της πραγματικότητας. Σύμφωνα με αυτό το θρύλο μία γυναίκα μεταμφιεσμένη σε άνδρα, κατάφερε και ξεγέλασε το κονκλάβιο (σ.σ. ... το ιερό κονκλάβιο, αποτελείται από 115 Καρδινάλιους) για να αναρριχηθεί στα ύπατα αξιώματα της ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας, 855-858. Σ' αυτή την περίοδο, ιστορικά, ως πάπας διατέλεσε ο Βενέδικτος ο Γ΄. Όταν αυτό έγινε αντιληπτό, η όμορφη Ιωάννα θανατώθηκε από το θρησκόληπτο πλήθος της Ρώμης.

 

Έκτοτε, σύμφωνα με την παράδοση του θρύλου, κάθε φορά οι υποψήφιοι Πάπες, προς αποφυγήν αναλόγων καταστάσεων, υποβάλλονταν σε εξέταση. Κάθονταν σε έναν ειδικό θρόνο με μικρό άνοιγμα μέσα από το οποίο περνούσε το χέρι του ο Καμεράριος (ο έμπιστος ή αναπληρωτής του Πάπα), που έχει το ξεχωριστό προνόμιο να ψηλαφίζει τους όρχεις του Ποντίφικα και να βεβαιώνει τον ανδρισμό του. Σε αυτή την περίπτωση ο ελεγκτής ιερωμένος έπρεπε να φωνάξει "habet", δηλαδή, έχει. (Εμμανουήλ Ροΐδης, «Πάπισσα Ιωάννα»).

Από αυτό το υποτιμητικό προνόμιο του Καμεράριο προέκυψε η παραπάνω παροιμιώδη φράση «έπιασε τον πάπα απ' τ' αρχίδια».

Σχετική είναι και η παροιμιώδη φράση «έχει πιάσει τον ταύρο απ' τα κέρατα».

Εκτύπωση