Τέσσερις είναι οι οδικές αρτηρίες που εξυπηρετούν τους κατοίκους των χωριών της ορεινής Ηλείας προς τα αστικά κέντρα. Εδώ, θα εξετάσουμε κάθε άξονα ξεχωριστά κατά χρονολογία κατασκευής.
Πρώτη είναι η Επαρχιακή οδός Πύργου - Αρχαίας Ολυμπίας- Λάλα. Διασχίζει την ανατολική πλευρά του οροπεδίου 
Φολόης, πλησίον των χωριών Γιάρμενα και Κούμανι, ενώ ενώνεται με την Ε.Ο.111 στα Διβραίικα αμπέλια. Η κατασκευή της ξεκίνησε στις αρχές του 1890 και ως την αφετηρία του περασμένου αιώνα λειτουργούσε κυρίως ως καρόδρομος, ενώ πρωτύτερα, οι κάτοικοι της ορεινής Ηλείας ήταν αναγκασμένοι να κατεβαίνουν με τα πόδια στον Πλάτανο και από εκεί να παίρνουν τον καρβουνιάρη της γραμμής Ολυμπίας - Κατακόλου[1] για να φτάσουν στον Πύργο. Στα μέσα της δεκαετίας του 1920, άρχισε να λειτουργεί η συγκοινωνιακή γραμμή Πύργου - Δίβρης, η οποία μετέπειτα επεκτάθηκε ως τα Τριπόταμα.
Σε αυτό το σημείο έχει ενδιαφέρον να παραθέσουμε κάποια ιστορικά στοιχεία που συνδέονται με την ανάπτυξη της πρώτης συγκοινωνίας στην ορεινή Ηλεία. Την εκμετάλλευση της γραμμής είχαν αναλάβει οι Νικολεταίοι ή Χρυσικοί από το Αντρώνι. Συγκεκριμένα, ο Αριστείδης Νικολετόπουλος ήταν, εκείνη την περίοδο, παντοδύναμος, λόγω της οικονομικής του κατάστασης. Για να διευρύνει τη δύναμή του σε όλη την ορεινή Ηλεία, φρόντισε να παντρέψει τα μικρότερα αδέλφια του και να τα στείλει, ως σώγαμπρους[2], στα χωριά Κούμανι, Αγιά Άννα, Μουζάκι, Λουκά και Κακοτάρι[3].
Ο Νικίας (παππούς του αείμνηστου Νικέα Νικολετόπουλου) πήγε, τότε, σώγαμπρος στο Κούμανι. Σε συνεννόηση με τα αδέλφια του, αγόρασε και τοποθέτησε δυο μικρά λεωφορεία που εκτελούσαν τα δρομολόγια της γραμμής Δίβρη - Πύργος. Με τα λεωφορεία αυτά εξυπηρετούνταν και οι κάτοικοι των απομακρυσμένων χωριών, όπως ήταν το Βιδιάκι, η Γιάρμενα και το Αντρώνι. Οι επιβάτες τους έρχονταν με τα πόδια στο Κούμανι για να πάρουν το λεωφορείο[4].
Το ένα αυτοκίνητο είχε το όνομα «Λαμπεία», με αριθμό 24772 και ήταν ημιφορτηγό. Το μισό ήταν λεωφορείο για τους επιβάτες και το άλλο μισό καρότσα για τα δέματα και τα εμπορεύματα.
 |
|
| ΖΕΜΠΕΛΗ: ΤΟ ΛΕΩΦΟΡΕΙΟ ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΝιΚΟΛΕΤΟΠΟΥΛΟΥ ΠΟΥ ΕΚΤΕΛΟΥΣΕ ΤΟ ΔΡΟΜΟΛΟΓΙΟ ΠΥΡΓΟΣ-ΤΡΙΠΟΤΑΜΑ 1933 Πηγή: Κουμανιώτικες Ανέκδοτες Ιστορίες Χαράλαμπος Σ. Παπαγιάννης |
Το δεύτερο λεωφορείο το ονόμασαν Zeppelin[5] (Ζέππελιν), από το πηδαλιουχούμενο αερόπλοιο (ΠΑΠ) της εποχής εκείνης, με αριθμό κυκλοφορίας 32520, όπως φαίνεται και στη φωτογραφία. Ο κόσμος, όμως, το αποκαλούσε με έμφαση, «η Ζέμπελη»[6].
Η θρυλική Ζέμπελη, στα μέσα της δεκαετίας του 1930, πέρασε στα χέρια του Ανδρέα Νικολετόπουλου, γιού του Νικία, ο οποίος λόγω έλλειψης επιβατών, την μετασκεύασε σε μισό λεωφορείο και μισό φορτηγό, για να δέχεται περισσότερα εμπορεύματα.
Πηγή: ΗΛΕΙΑΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ Ε' ΤΕΥΧΟΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2008»
Εκείνα τα χρόνια συνέβη ένα δυσάρεστο περιστατικό, ένα σοβαρό τροχαίο. Το ένα από τα δύο λεωφορεία παρέσυρε στο δρόμο ένα τσορομπίλη (πιτσιρίκι). Ο ιδιοκτήτης,
 |
| ANΔΡΕΑΣ ΝΙΚΟΛΕΤΟΠΟΥΛΟΣ |
προκειμένου να αποφύγει τη φυλακή, αναγκάστηκε να βάλει συνεταίρο. Τότε η γραμμή Δίβρη- Πύργος έγινε κάτι σαν ανώνυμη εταιρία, όπως τις αποκαλούμε σήμερα.
Την ημέρα που κηρύχτηκε o Β’ Παγκόσμιος πόλεμος, στις 28 του Οκτώβρη του 1940, η Ζέμπελη χάλασε κοντά στη διασταύρωση με την Ε.Ο. 111. Έκτοτε δεν ξαναπερπάτησε ποτέ. Με την πείνα που επικρατούσε εκείνη την περίοδο, κατά την διάρκεια του πολέμου και εν συνεχεία της κατοχής,οι ιδιοκτήτες αναγκάστηκαν να την κόψουνε και να την πουλήσουν στα τοπικά καμίνια, για να γίνει υνιά, κασμάδες και καρφοπέταλα. Μετά τον πόλεμο παρέδωσαν στο κράτος την άδειά της και σαν αποζημίωση πήραν ένα φόρτωμα (δυο τσουβάλια) σταφίδα, που το μετέφεραν με το γαϊδούρι από το Πελόπιο στο Κούμανι.
Τα λεωφορεία ήταν βενζινοκίνητα και το ένα από αυτά, σύμφωνα με τον Νικέα Νικολετόπουλο, ήταν μάρκας «μπροκμάι». Κατά τη διάρκεια της κατοχής και λόγω έλλειψης βενζίνης, ο Νικέας[7] ο νεώτερος, μαζί με τον πατέρα του τον Ανδρέα, 
επινόησαν μια δική τους εφεύρεση (πατέντα). Σύμφωνα με αυτή, η ενέργεια παραγόταν από την καύση του κάρβουνου που ήταν άφθονο στο Κούμανι. Η απόδοση όμως της μηχανής δεν ήταν ικανοποιητική και για αυτό το λόγο ο συνοδηγός του λεωφορείου, στις ανηφόρες, δυνάμωνε τη φωτιά ή ψέκαζε την εισαγωγή (καρπιλατέρ) της μηχανής με βενζίνη.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1950[8] τη συγκοινωνία ανέλαβε το 3ο ΚΤΕΛ[9] Ηλείας και το 1960 επεκτάθηκε σχεδόν σε όλα τα χωριά όπου υπήρχε πρόσβαση δρόμου.
Πάτρας – Τρίπολης (Ε.Ο. 111)
Ο δεύτερος οδικός άξονας που δημιουργήθηκε είναι αυτός της Πάτρας-Δίβρης- Τρίπολης ή αλλιώς η «Ε.Ο. 111».
Λειτούργησε αρχικά ως καρόδρομος πριν το 1900 πλησίον στα κέντρα των πόλεων Πάτρας και Τρίπολης. Γύρω στα 1890 άρχισαν τα έργα επέκτασης του καρόδρομου για την κυκλοφορία ιππήλατων οχημάτων αφού ωστόσο η κατασκευή αυτοκινήτων έγινε πολύ αργότερα.
Μετά την Μικρασιατική καταστροφή του 1922, άρχισε να βελτιώνεται κατά άλλους στις αρχές της δεκαετίας του 1930. Έγινε σχετικά βατός, για την κυκλοφορία μικρών οχημάτων της εποχής, λεωφορείων και φορτηγών, που συνήθως διασκευάζονταν έτσι ώστε να υπάρχει η δυνατότητα μεταφοράς εμπορευμάτων και επιβατών με ένα όχημα. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1950 αρχίζουν από την εταιρία ΔΟΜΙΚΗ να γίνονται έργα βελτίωσης - διαπλάτυνσης του δρόμου και τελείωσε στις αρχές τις δεκαετίας του 70. Τα αδρανή υλικά που χρησιμοποιήθηκαν στην κατασκευή του έργου ελήφθησαν από πηγές που ευρίσκονταν πάνω στον άξονα του δρόμου. Μία από τις σημαντικότερες τροφοδοσίες με χαλίκι γινόταν από το λατομείο (νταμάρι) στη θέση Λακανάστα στο Αντρώνι. Εκεί δούλευαν, για πολλά χρόνια, πολλοί συμπατριώτες μας ως εργάτες και φουρνελάδες. Κάποιοι μάλιστα έγιναν και ειδικοί τεχνίτες και συνέχισαν να εργάζονται σε διάφορα λατομεία ανά την Ελλάδα. Στην μεγάλη στροφή πριν το νταμάρι είχε ανοίξει παράγκα - φαγάδικο η Γιαννούλα Σίνου η μετέπειτα σύζυγος του Σπύρου Καζαμία.
Γύρω στο 1980 ξεκίνησε η ανακατασκευή του δρόμου, έγιναν απαλλοτριώσεις και κατασκευάστηκαν γέφυρες που στη συνέχεια, εγκαταλείφτηκαν πριν καλά-καλά χρησιμοποιηθούν. Έκτοτε, δεν έχουν γίνει σοβαρές παρεμβάσεις παρά μόνο τα απαραίτητα «μπαλώματα».
Η συγκοινωνία στην Ε.Ο. 111, άρχισε στα μέσα της δεκαετίας του 50 από την κοινοπραξία Κοινού Ταμείου Εισπράξεως Λεωφορείων ΚΤΕΛ Αχαΐας. Από το 1970 είχε 2-3 δρομολόγια καθημερινά, Πάτρα – Τρίπολη και Πάτρα - Σοποτό ή Λιβάρτζι. Η τακτική τότε συγκοινωνία είχε σαν αποτέλεσμα να στραφεί μεγάλος αριθμός συμπατριωτών μας προς την Πάτρα, για ένα καλύτερο μέλλον.
Υγ. Η ονομασία "ΕΘΝΙΚΗ ΟΔΟΣ. 111" δεν προκύπτει από την απόφαση του 1963 («B 319 - Ονοματοδοσία Εθνικών Οδών» Φύλλο Εφημερίδας Κυβερνήσεως της 23ης Ιουλίου 1963) αλλά είναι προπολεμική.
Συγκεκριμένα, στα Τεχνικά Χρονικά του 1934* αναφέρεται οδός με αύξοντα αριθμό 111 και ονομασία «Πατρών - Τριπόλεως», στον οποίο γίνονταν ή επρόκειτο να κατασκευασθούν έργα στα τμήματα: 1ον) Από το Χάνι του Μπαλάση που βρισκόταν στην Βουντούχλα (σημ. Ερυμάνθεια Τριταίας) προς Δίβρην και 2ον ) Από την γέφυρα Τριποτάμου, στον οικισμό Τριπόταμα που βρίσκεται στην συμβολή των τριών νομών Ηλείας, Αρκαδίας και Αχαΐας) (όπως δηλώνεται χαρακτηριστικά στη σχετική καταχώρηση) μέχρι το Λεβίδι Τριπόλεως.
Μετά από την απόφαση του 1963, αυτός ο δρόμος αποκαλείται ως Ε.Ο. 33**
Η Εθνική Οδός λοιπόν συνδέει την Πάτρα με το Λεβίδι διασχίζοντας δυτικά και νότια το όρος Ερύμανθος. Διασχίζει επί το πλείστον μέρη του Νομού Αχαΐας, σε δεύτερο βαθμό του Νομού Αρκαδίας, καθώς και τμήμα του Νομού Ηλείας, (διαδρομή Πάτρα- Οβρυά- Καλλιθέα-Δαφνούλα- Σταυροδρόμι- Αγία Τριάδα- Χάνια Πανόπουλου- Σπαρτουλιά- Λαμπεία (Δίβρη)- Τριπόταμα- Πάος- Παναγίτσα- Βλαχέρνα- Λεβίδι) και έχει μήκος 142 χιλιόμετρα.
Αξιοθέατα της διαδρομής.
Κατά τη διαδρομή μπορεί κάποιος να επισκεφθεί: Τον Ναό της Παναγιάς της Παλαιοημερολογίτισας στην Οβρυά, την αρχαία πόλη Φαραί, το (υπό κατασκευή) Φράγμα Πείρου – Παραπείρου, την Αρχαία Τριταία, τους Μυκηναϊκούς τάφους της Αγίας Τριάδας το μαγευτικό δάσος της Φολόης (Κάπελη), την Αρχαία Λασιώνα), τη Μονή Ζωοδόχου Πηγής στη Δίβρη, το καστρομονάστηρο της "Κοιμήσεως της Θεοτόκου" Τριποτάμων, την Αρχαία Ψωφίδα, τα αρχαία κτίσματα και λείψανα στην Πάο, την Παναγίτσα, το Παγκραΐτικο στενό, τον πανέμορφο ποταμό Τράγο, και τέλος το Λεβίδι.
Είναι μια ειδυλλιακή και ήσυχη διαδρομή που χαρακτηρίζεται από συνεχή εναλλαγή τοπίου και ένα υπέροχο και αμόλυντο ορεινό φυσικό περιβάλλον.
Σημειώσεις:
*«Η οδοποιΐα εν Ελλάδι», Τεχνικά Χρονικά. Επίσημον όργανον του Τεχνικού Επιμελητηρίου της Ελλάδος, Έτος Γ΄/VI, αριθμ. 67,68,69 (1 Οκτωβρίου-1 Νοεμβρίου 1934), σελ. 946-991.
**«B 319 - Ονοματοδοσία Εθνικών Οδών». Φύλλο Εφημερίδας Κυβερνήσεως. 23 Ιουλίου 1963. Η.Τ.
Επαρχιακή οδόςΑμαλιάδα - Ε.Ο. 111
Η τρίτη οδός είναι ο επαρχιακός δρόμος Αμαλιάδας – Σιμόπουλου, που σμίγει με την 111 στη δυτική πλευρά του οροπεδίου Φολόης, μεταξύ Πανόπουλου και
Μπουκοβίνας. H κατασκευή της άρχισε το 1920[10]. O δρόμος αυτός, μήκους 39Km, συνδέει τώρα την εθνική οδό Πύργου –Πατρών με την εθνική οδό Πάτρας –Τριπόλης (Ε.Ο. 111).
Στα μέσα της δεκαετίας του 60, ύστερα από μεγάλες προσπάθειες του δάσκαλου Δημητρίου Τσώνου και του προέδρου Αντρωνίου Λύσανδρου Παναγόπουλου, ήλθε λεωφορείο του 3ου ΚΤΕΛ Ηλείας στα χωριά μας. Αρχικά, ξεκίνησε με δύο δρομολόγια την εβδομάδα, από την Αμαλιάδα στο Αντρώνι και κατόπιν καθημερινά. Η διανυκτέρευση του πληρώματος του λεωφορείου γινόταν στο Αντρώνι, στο Καφενείο του Λαΐνη. Εξυπηρετούσε τα χωριά Σκλίβα, Πρόδρομο, Σινούζι, Μποκοβίνα, Κακοτάρι, Κρυόβρυση, Τσίπιανα, Κερτίζα και Αντρώνι.
Επαρχιακή οδός Πύργος - Ε.Ο. 111
Τελευταία στην κατασκευή της είναι η επαρχιακή οδός Πύργου – Ε.Ο. 111. Ξεκινά από την Ε.Ο. 111, στο Πανόπουλο, διασχίζει τα χωριά Καρυά, Μουζάκι, Καράτουλα, Μαγούλα και καταλήγει στην κεντρική οδό Πύργου – Ολυμπίας. Ο δρόμος αυτός κατασκευάστηκε σταδιακά. Αρχικά, ένωνε τα χωριά του πρώην δήμου Ωλένης με τον Πύργο και την Ολυμπία. Στις αρχές της δεκαετίας του 1960, όταν ανακατασκευάστηκε η γέφυρα του Πηνειού στην Καρυά, ο δρόμος προχώρησε και έφτασε στο Πανόπουλο, για να ενωθεί με την Ε.Ο. 111. Ασφαλτοστρώθηκε το 1983-85, ύστερα από ενέργειες του τότε προέδρου Αντρωνίου, Βασίλη Παπαντώνη με νομάρχη τον Ηρακλή Παπαδόπουλο.
Εθνική οδός 112
Για την ιστορία αναφέρουμε, ότι στις αρχές της δεκαετίας του 1930 χαράχθηκε και ξεκίνησε να γίνεται η εθνική οδός 
«Ε.Ο. 112». Ο δρόμος αυτός θα ένωνε την Πάτρα με τηνΤρίπολη και θα συντόμευε κατά πολύ τη διαδρομή. Θα ξεκινούσε από την κτηματική περιφέρεια Αντρωνίου στην Ε.Ο. 111, θα πέρναγε στο Κούμανι, κατόπιν στο Βυδιάκι και από την Κεντρική Γορτυνία θα κατέληγε στην Τρίπολη. Μάλιστα, κατασκευάστηκε ένα μικρό τμήμα στο Κούμανι, το οποίο άρχιζε από τη Μαγκούλιζα[11], κατηφόριζε στις πλαγιές της Τάλομης και έφτανε μέχρι τα Κουμαναίϊκα περιβόλια[12]. Ο εγκαταλειμμένος αυτός δρόμος λέγεται και δρόμος της Λιμπίστας και είναι ακόμη ορατές οι πέτρινες καλοχτισμένες μάντρες. Στο δρόμο αυτό δούλεψαν πολλοί εργάτες από τον τόπο μας και κυρίως από τα χωριά Κούμανι, Γιάρμενα και Βυδιάκι.
Την κατασκευή του δρόμου την είχε αναλάβει η εταιρία Παπαγιανόπουλου και γι αυτό λεγόταν και δρόμος Παπαγιανόπουλου. Στην διασταύρωση του δρόμου Πύργου στο Κούμανι είχαν τοποθετήσει τα γραφεία. Η τοποθεσία ονομάζεται και σήμερα «Γραφεία» και εκεί είχαν τοποθετήσει πρόχειρα καταλύματα – μπαράγκες για τους τεχνίτες, χτιστάδες και πετράδες που είχαν έλθει από όλα τα μέρη της Ελλάδας. Ήταν ένα πολύ δύσκολο εγχείρημα της εποχής εκείνης με τα μέσα που υπήρχαν καθότι χρειάζονταν πολλές παρεμβάσεις από τεχνικά έργα (γεφύρια, στηθαία, μάντρες κλπ.) Σώζονται ακόμη δείγματα από την υψηλή αισθητική του δρόμου, γεφύρια και τοιχία με καλοπελεκημένες πέτρες που φτάνουν πλησίον του ποταμού Ερύμανθου. Ο δρόμος αυτός θα εξυπηρετούσε εκτός από την γραμμή Πάτρα – Τρίπολη και την διαδρομή Πύργος - Ολυμπία – Τρίπολη.
Το 1932 που έφυγε η κυβέρνηση Βενιζέλου και στην νέα κυβέρνηση έγινε υπουργός ο Στέφανος Στεφανόπουλος, για να εξυπηρετήσει την γενέτειρά του την Δίβρη ακύρωσε όλο τον σχεδιασμό και ο δρόμος Πύργος Τρίπολης έγινε μέσω Βασιλακίου, Ηραίας, Λαγκάδια. Ως αιτία που προέβαλλαν ήταν ότι δήθεν πτώχευσε η εταιρίας Παπαγιαννόπουλου.
Αργότερα το 1970 ο υφυπουργός της 7ετίας Γεργακέλος με καταγωγή από το Βιδιάκη Γορτυνίας προσπάθησε να συνεχίσει το δρόμο αλλά αντέδρασαν ιδιοκτήτες αγροτεμαχίων. Μάλιστα είχε δεσμεύσει μία σιδερένια γέφυρα τύπου Μπέιλι του Αχελώου για να την στήσει στον Ερύμανθο.
Συμφωνώ απόλυτα με τον συντοπίτη δάσκαλο Χρήστο Μαρκόπουλο, που στο βιβλίο του «Περί Φολόης ο Λόγος» λέει επί λέξη: «…πιστεύω ότι αν είχε κατασκευαστεί θα είχε αλλάξει όλο τον οδικό χάρτη της Πελοποννήσου αφού θα συντόμευε τη διαδρομή Πάτρας Τρίπολης κατά τουλάχιστον μία ώρα. Είπαν τότε ότι η εταιρία που είχε αναλάβει το έργο πτώχευσε αλλά η πραγματική αιτία ήταν ότι οι ισχυροί πολιτικοί παράγοντες της Δίβρης μπήκαν στη μέση και σταμάτησαν το έργο για να μην απομονωθεί η Δίβρη και οδηγηθεί σε μαρασμό. Η εγκατάλειψη του δρόμου, όπως διαπιστώνουμε σήμερα, απομόνωσε πρώτα τη Δίβρη και ύστερα την ορεινή Ηλεία και την κεντρική Γορτυνία…».
Οι οδικοί άξονες της ορεινής Ηλείας θα μπορούσαν να αποτελέσουν ένα σημαντικό μοχλό ανάπτυξης των περιοχών αυτών, διότι όπου υπάρχει συγκοινωνία, υπάρχει και ανάπτυξη.
Σήμερα, με την περεταίρω μείωση του πληθυσμού των χωριών, αλλά και την πληθώρα των ΙΧ αυτοκινήτων, λιγόστεψε δραματικά η επιβατική πελατεία των λεωφορείων, με αποτέλεσμα τη διακοπή της συγκοινωνίας.
Το απαρχαιωμένο και σαθρό οδικό δίκτυο της ορεινής ζώνης, στέρησε από την περιοχή την πρόοδο και την ανάπτυξη συντελώντας στο μαρασμό των κατοίκων της ορεινής Ηλείας.
[1] Η σιδηροδρομική γραμμή Πύργου – Κατακόλου είναι η δεύτερη σιδηροδρομική γραμμή του ελληνικού κράτους, μετά τη γραμμή Θησείου – Φαλήρου και είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ιστορική και οικονομική εξέλιξη του Πύργου.
[2] Αφήγηση: Nίκος Συλάιδος (Τzαβέλας) Αντρώνι.
[3] Ο λήσταρχος Πανόπουλος αναφέρει ότι είχε και άλλον ένα αδελφό, δικηγόρο, που δραστηριοποιείτο στην Πάτρα και τον Πύργο. Ήταν δικηγόρος, «όστις αναλάμβανε την υπεράσπιση των αγάδων αδελφών του», αναφέρει στο βιβλίο του («Η Εξομολόγησης ενός πάλαι ποτέ Λήσταρχου προς την Κοινωνία», Κωνσταντίνου Π. Πανοπούλου, Αθήνα 1995, σ.47).
[4] «Οι κάτοικοι του Βιδιακίου ερχόντουσαν με τα πόδια και έπαιρναν το λεωφορείο στα καλογερικά ή στα Γραφεία. Το λεωφορείο δεν έμπαινε στο Κούμανι γιατί δεν είχε γίνει ακόμη ο δρόμος. Οι επιβάτες πήγαιναν στη διασταύρωση του Στάμου για να πάρουν το λεωφορείο» (Το Κούμανι Ηλείας, Χαράλαμπος Σ. Παπαγιάννης, Εκδ. Ένωση Κουμανιωτών).
[5] Ο Κόμης Φερδινάρδος φον Ζέππελιν (18381917), πρωτοπόρος στην τεχνολογία των αερόπλοιων, είναι ο ιδρυτής του ομίλου επιχειρήσεων ZEPPELIN, ο οποίος έχει διαρκή παρουσία από το 1908 μέχρι και σήμερα.
[6] «Έρχεται η Ζέμπελη», έλεγαν οι χωρικοί, και έτσι καθιερώθηκε το όνομα.
[7] Ο Νικέας μας αφηγήθηκε το 2009, στο σπίτι του στο Κούμανι, ότι εκείνη την περίοδο αγόρασε στα Τριπόταμα το πρώτο βασιλικό αυτοκίνητο που μπήκε στην Ελλάδα και το έκοψε για παλιοσίδερα. Μετανιωμένος, είπε την παροιμία :“Κάνε με σοφό να σε κάνω πλούσιο”.
[8] Στις 22.12.1919 αποπερατώθηκε ο δρόμος Τρίπολης - Πύργου και Ολυμπίας -Μπέλεση.
[9] Κοινό Ταμείο Επιβατηγών Λεωφορείων.
[10] Σύμφωνα με το φύλο 220 της εφημερίδας Νεολόγος Πατρών, της Κυριακής 9 Αυγούστου του 1920
[11] Η εταιρεία κατασκευής του δρόμου είχε αποθήκες και γραφεία πλησίον της Μαγκούλιζας και μέχρι σήμερα ο τόπος αυτός έχει το τοπωνύμιο «Στα Γραφεία».
[12] Χρήστος Μαρκόπουλος «Περί Φολόης ο Λόγος»
|
|
|
Νικέας Νικολετόπουλος με τη σύζυγό του Διονυσία Άκουρου από τη Νουσά |
Η Φωτογραφία προέρχεται από την σελίδα του Λάλα και είναι του Θανάση Φωτόπουλου.
Εφημερίδα ΠΡΟΟΔΟΣ 02.02.1930
Παλιά Λεωφορεία-Old Bus in Greece
http://www.youtube.com/watch?v=FAiqXjR_U_E
Τα παλιά Μεταφορικά Μέσα
http://www.youtube.com/watch?feature=endscreen&NR=1&v=D47k2AFeB3Y
Λεωφορείο ο Κόσμος - Κώστας Χατζής (Με στίχους)
http://www.youtube.com/watch?v=xyVJICe0kCA
Railcars of the Greek Railways: ESSLINGEN / Ferrostaal / Mercedes
http://www.youtube.com/watch?v=dbdEKB8GUSA&feature=related
RSS feed Comments
γραμμένο απο Κώστας Παπαντωνόπουλος , Ιανουάριος 02, 2012
είναι γνωστό ότι τη συγκοινωνία Πύργος - Δίβρη - Τριπόταμα την εκτελούσαν δύο μικρά λεωφορεία μέχρι και την κήρυξη του πολέμου, το 1940. Ο Γιάννης Κουτσουνάς (που ανέφερε ο πατέρας σας ως ιδιοκτήτη) ίσως να είναι ο συνέταιρος που αναγκάστηκαν οι ιδιοκτήτες να βάλουν, όπως αναφέρω στο άρθρο, ύστερα από το θανατηφόρο ατύχημα που προκλήθηκε. Επίσης, σύμφωνα με τις πηγές μου, θεωρώ ότι το εικονιζόμενο όχημα είναι η Ζέμπελη.
Η φωτογραφία είναι, όντως, από την Ηλειακή Επιθεώρηση, όπως άλλωστε αναγράφεται και στην ταυτότητά της (δεξί κλικ πάνω στη φωτογραφία, αποθήκευση ως κ.λπ.) : «ΔΙΒΡΗ 1935. H θρυλική ΖΕΜΠΕΛΗ έξω από το καφενείο του Μαραθιά. Πηγή: ΗΛΕΙΑΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ Ε' ΤΕΥΧΟΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2008».
Η συγκεκριμένη, καθώς και πολλές από τις φωτογραφίες που συνοδεύουν το συγκεκριμένο άρθρο, τις δανείστηκα από το google (για εξοικονόμηση χώρου), εδώ:
http://www.google.gr/search?q=....osb&cad=b
Την ίδια φωτογραφία την είχα δημοσιεύσει στις 12.6. 2011, εδώ: http://www.antroni.gr/index.ph...Itemid=215
Κ. Παπαντωνόπουλος
Αθαν. Θ. Φωτόπουλος