Καλώς ορίσατε στην αρχαιότερη ιστοσελίδα της Ηλείας, στο Αντρώνι και στην Ορεινή Ηλεία.

Είναι οι κατάφυτες διαδρομές μέσα στις βελανιδιές και στα πλατάνια στο κέντρο της Κάπελης με τις απόκρημνες πλαγιές, τα σκιερά φαράγγια με τις πολλές σπηλιές, τους καταρράκτες, τους νερόμυλους και τις νεροτριβές, με τις δροσερές πηγές και τα καθαρά ποτάμια... Με τα πετρόχτιστα σπίτια, τα νόστιμα φαγητά και το καλό κρασί, τα αρχοντικά γλέντια και τους φιλόξενους κατοίκους.

Παραδόσεις

ΤΟ ΚΑΚΟ ΣΥΝΑΠΑΝΤΗΜΑ…!

Καταγραφή συλλογή Ηλίας Τουτούνης
 
Μερικές από τις πολλές επήρειες που εξετάζει ο άνθρωπος είναι και το κακό συναπάντημα. Συναπάντημα λέγεται η τυχαία συνάντηση με ανθρώπους ή ζώα ή κακά πνεύματα, που νομίζουν ότι τους προξενούν κακό ιδίως το πρωί. Αυτό νομίζει ότι είναι μαγικό και σίγουρα έχει κάποια αφορμή και προκαλείται ηθελημένα, ενώ κάποια συμβαίνουν τυχαία. Όταν συμβαίνει κάτι τέτοιο ο άνθρωπος το εξετάζει και το συγκολλάει σε οτιδήποτε πάθει όταν ιδεί ή ακούσει κάτι.
Αυτοί είναι οι ρασοφόροι, οι Οβραίοι, σακάτηδες (στραβοί, κουλοί, κουτσοί, μουγκοί, ζουμποί, στραβομούτσουνοι, κακομούτσουνοι), οι γκαστρωμένες γυναίκες, άκουροι και άπλυτοι, γύφτοι, ζήτουλες, οχθροί κ.ά.
Λέγεται ότι το κακό συναπάντημα το προκαλούν κυρίως τα κακά πνεύματα, μερικοί κακεντρεχείς άνθρωποι, ορισμένα ζώα αλλά και οι κακορίζικες ήμερες και ώρες.
Ως κακά πνεύματα συγκαταλέγονται οι νεράιδες, τα αερικά, τα δαιμονικά, οι βρυκόλακες, οι αράπηδες, τα ζούδια, τα σμιρδάκια, οι τραγογένηδες, οι τρικέρατοι, τα φαντάσματα, τα καλικατζάρια κ.ά.
Αυτά όλα εμφανίζονται σε σκιερά μέρη, σε κλεισούρες, ρέματα, χούνες, πηγές, χαλάσματα, νεκροταφεία, σε τόπους παλιών εγκλημάτων, σπηλιές, σταυροδρόμια, τρίστρατα, αλώνια, πηγάδια, υπεραιονώβια και αφορισμένα δένδρα, συκιές, σε τεράστια ξερά αστραποβαρεμένα δένδρα κ.ά.
Εμφανίζονται κυρίως το καλοκαιρινό κατά το καταμεσήμερο, τα μεσάνυχτα, όταν έχει φεγγάρι, όταν φυσάει άνεμος, με τα αστραπόβροντα κ.α.
Μια καλημέρα από άνιφτο άνθρωπο φέρνει αναποδιά στην μέρα σου. Συναπάντημα με νηστικό άνθρωπο φέρνει γρουσουζιά. Συναπάντημα με κακό γείτονα φέρνει αναποδιά και καλό είναι να γυρίσεις στο σπίτι του και να μην πας στο χωράφι. Αν έχεις συναπάντημα με χήρα ασαράντηγη, αυτό θεωρείται κακό συναπάντημα. Συναπάντημα με φονιάδες, κλέφτες, κατσικοκλέφτες και αλογοσούρτες. Συναπάντημα με λεχώνα, και λείψανο είναι πολύ κακό. Πρωινό συναπάντημα με μαύρη γάτα, γουρούνι, γεννημένη σκύλα, μονοκέρατη γίδα, και μαύρο πουλάρι είναι κακό συναπάντημα. Αν συναντήσεις ή ακούσεις κλαψοπούλι, κουκουβάγια, γκιώνη, κόρακα, κουρούνα, κούκο αυτό είναι κακό συναπάντημα
Ακόμη άμα ακούσεις ν’ αγουριώνται πολύ τα σκυλιά ή κακάρισμα κότας τα μεσάνυχτα, άμα βρεις στην φωλιά αυγό χωρίς κροκό, και πουκαμισόφιδο απάνω σε σκουτί.
Παλιά όταν κάποιος άνδρας πρωί- πρωί, πριν συναντήσει άλλον άνθρωπο και συναπαντούσε παπά, τότε συμβολικά έπιανε τα αρχίδια του, για να αποφύγει κάποιο κακό.
Σε κάποιο χωριό, ένας ονόματι Σωτήρης όταν έβλεπε τον παπά του χωριού του, έπιανε τα αρχίδια του επιδεικτικά μπροστά στον παπά για να του πάει καλά η ημέρα. Του παπά του ξινοφαινότανε αλλά δεν του έλεγε τίποτα γιατί ο Σωτήρης ήταν αγριάνθρωπος. Από τα πολλά ο παπάς μια μέρα του την φύλαγε και μόλις είδε τον Σωτήρη, σήκωσε τα ράσα του και έπιασε τα αρχίδια του επιδεικτικά και αυτός, και τηρώντας τον Σωτήρη που έμεινε άναυδος του λέει:
-Σε πρόλαβα σήμερα Σωτήρη για να πάει καλά η ημέρα μου. Ο Σωτήρης κοκκίνισε τον κοιτάει και έτριζε τα δόντια του, δείχνοντας την αγριότητά του. Κάνει πιο κάτου δυο βήματα και διπλώθηκε και έπεσε και αρχίζει να βρίζει τον παπά λέγοντας:
-Μπα που να σου κοπούνε από την ριζάρχιδο ρε τραγογένη, το πες και έγινε!
Επίσης δεν ήθελαν να συναντήσουν πρωί – πρωί ανθρώπους που είχαν τσακωθεί και δεν μιλιούσαντε.
Αν συναπαντούσαν κάποιον ή κάτι από αυτά που προανέφερα, τότε πριν τον χάσουν από τα μάτια του, έβγαζε μια τρίχα από τα γεννητικά του όργανα και την πετούσε προς το μέρος, που είδε το κακό συναπάντημα κι την φυσούσε προς το μέρος του και την άφηνε να την πάρει ο αέρας λέγοντας τρεις φορές από μέσα του.
«Όπως χάνεται την τρίχα μου, έτσι να χαθεί και το συναπάντημά σου!» ή «Ότι πεις για μένα, στην πλάτη σου να τα ιδώ φορτωμένα!» και συνέχιζε κλείνοντας: «Ιησούς Χριστός Νικά κι όλα τα κακά σκορπά!»
Όταν δεις άνιφτο γύφτο το πρωί είναι κακό συναπάντημα και κάνοντας τρεις φορές τον σταυρό του μέσα του λέει: «Χάσου γύφτο από μπροστά μου, για να πάου στην δουλειά μου!»
Οι κυνηγοί όταν δουν παπά τον δένουν κόμπο δηλαδή δένουν το μαντήλι τους κόμπο μέχρι να βαρέσουν το θήραμα!
Κατά την αλλαγή του χρόνου την πρωτοχρονιά εξετάζανε ποιον θα πρωτοδούν για να τους πάει καλά η χρονιά, αν έβλεπαν κάποιον ανεπιθύμητο τότε το κακομελέταγαν όταν πάθαιναν αβαρίες.
Όταν έβλεπαν καμιά, κουτσομπόλα, καμιά που μελέταγε ή γκιόσα (παλιογυναίκα) έλεγαν: «Φτου τσουκνίδα στο μουνί της και πιπέρι στο γλωσσί της, απουκάτου να την τζούζει και απουπάνου να την καίει να μην μπορεί να λέει!»
 
Φράσεις συναπαντήματος:
-Η σάρα και η μάρα και το κακό συναπάντημα!
-Κακαντάμωσες; Κακοπόπαθες!
-Μαύρος γάτος στην στράτα σου; Καρτέρα την τρομάρα σου!
-Μήτε διάβολος στο στρατί, μήτε ζημιά στην αυλή!
-Ο Θεός να σε φυλάει από αδικιά και από κακό συναπάντημα!
-Το πι και το φι και τι καλό συναπάντημα!
-Φυλάξου από τούρκο και από κακό συναπάντημα!

ΠΡΟΣΚΕΦΑΛΑΔΑ ή ΜΑΞΙΛΑΡΑ ή ΝΤΕΜΕΛΑ…. ΤΟ ΠΕΙΣΤΗΡΙΟ ΕΠΑΘΛΟ ΤΟΥ ΣΥΓΧΑΡΙΚΙΑΡΗ ΤΗΣ ΝΥΦΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΑΜΠΡΟΥ…!

Καταγραφή- επιμέλεια Ηλίας Τουτούνης

Ένα από τα δρώμενα του παραδοσιακού γάμου, ήταν και το συγχαρίκι ή αναγγελία αμφοτέρων που επρόκειτο να παντρευτούν. Το συγχαρίκι επιβραβεύονταν με την προσκεφαλάδα, μαξιλάρα ή ντεμέλα. Όταν πλησίαζε η ώρα του μυστηρίου του γάμου, ο γαμπρός έστελνε τους συγχαρικιάρηδες στην νύφη ότι έρχεται ο γαμπρός ή ότι έφθασε στην εκκλησία και περιμένει την νύφη για να ακολουθήσει το Μυστήριο του γάμου. Επίσης η προσκεφαλάδα αποτελούσε πειστήριο και για τον γαμπρό ότι η νύφη ήταν ήδη έτοιμη για να προσέλθει στην εκκλησία για το Μυστήριο.

ΤΟ ΕΘΙΜΟ ΤΗΣ ΜΑΞΙΛΑΡΑΣ

Όταν ο γαμπρός ήταν απ’ άλλο χωριό είτε συγχωριανοί με την νύφη, πριν γίνει το μυστήριο, πρώτα ξεκινούσε αυτός με την συνοδεία του από το σπίτι του για να μεταβούν στην εκκλησία, όπου θα γίνονταν τα στέφανα. Όταν ήταν απ’ άλλο χωριό ο γαμπρός με την συνοδεία του, ξεκινούσαν πολύ γρηγορότερα, ανάλογα με την απόσταση και την ώρα διάνυσης του δρόμου, καβάλα στα άλογά τους και πήγαιναν κατευθείαν στην εκκλησία του χωριού της νύφης, εκεί που θα γινόταν το μυστήριο.

Σταυρός στο ανώφλι, έθιμο της Ανάστασης

Χωρίς σταυρούς φέτος, λόγω του κορωνοϊού.

Ξεκίνησε πριν χρόνια αυτό το έθιμο και γέμισε ο τόπος, οι πόλεις, τα χωριά, οι πολυκατοικίες, τα ασανσέρ, παντού και σε πόρτες τουαλέτας είδαμε.

Ακόμη και κίνημα έγινε: «σβήστε τον μουτζουρωμένο σταυρό».

Είμαστε εξοικειωμένοι από παιδιά στην θέα του μουτζουρωτού σταυρού που περνάει από τα μάτια μας απαρατήρητος.

Επικρατούν αρκετά έθιμα πανελλαδικά όπως να χτυπούν με δύναμη τα στασίδια για την αναβίωση του σεισμού της Ανάστασης, άλλοι πηλαλάνε πέρα δώθε στα λευκά και σκορπούν βάγια ή ροδοπέταλα, άλλοι πετούν από τα μπαλκόνια κιούπια και βίκες, άλλοι κρεμούν κόκκινες κορδέλες και άλλοι μπαίνουν στις μαστέλες.

Εμείς εξακολουθούμε να τηρούμε το έθιμο που αναβίωσε επί χούντας όταν απαγορεύτηκαν τότε οι σκάστρες και τα βαρελότα. Καιγόμαστε αναμεταξύ μας (με τα κεριά της ανάστασης) ενώ έξω από την εκκλησία έχει «κηρυχτεί πόλεμος» με τα βεγγαλικά και αν γλυτώσουμε και γυρίσουμε στο σπίτι, μουτζουρώνουμε σταυρούς στα υπέρθυρα για να έχουμε θεϊκή εύνοια και καλή τύχη!

Κώστας Παπαντωνόπουλος Απρίλης 2020

Το υπέρθυρο, το ανώφλι, το πρέκι στα κτήρια των χωριών μας...

και εδώ:https://androni.blogspot.com/2020/04/blog-post_20.html

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ

Γράφει: Ο Κώστας Παπαντωνόπουλος, Τρυγητής 2020

Ο άνθρωπος για τον φωτισμό του κατά την νύκτα και σε σκοτεινά σημεία όπως δαιδαλώδη κτίρια με υπόγεια, κάστρα, σπηλιές και στοές, χρησιμοποίησε διάφορα μέσα όπως πρώτες καύσιμες ύλες και εργαλεία.

Ο πρώτος τεχνικός φωτισμός, όπως είναι φυσικό πρέπει να ήταν, η φωτιά. Πριν κατασκευάσουν διάφορα εργαλεία φωτισμού οι άνθρωποι, συνήθιζαν τις νύκτες ν’ ανάβουν φωτιές και να μαζεύονται γύρω για να ζεσταίνονται, αλλά και να βλέπουν. Επίσης για να μεταβούν σε πολύ κοντινά σημεία, έκαιγαν κλάρες από διάφορα δένδρα που έβγαζαν αρκετή φλόγα ή  κράταγαν στα χέρια τους διάφορα αναμμένα ξύλα (δαυλιά), από ρητινώδη δένδρα. Ήταν οι πρώτες δάδες φωτισμού..Αυτή η τεχνική τους επέτρεπε να βλέπουν μόνον για πολύ κοντινές αποστάσεις.

Συν τον χρόνο ο άνθρωπος για να αντικαταστήσει τις δάδες εκμεταλλεύτηκε την φωτιά για τον φωτισμό του, με διάφορους τρόπους ώστε να είναι πιο εύχρηστη και να μην χρειάζεται αρκετή καύσιμη ύλη. Με την πάροδο όμως του χρόνου, προσπάθησαν και κατασκεύασαν διάφορα εργαλεία φωτισμού. Πρώτοι οι Έλληνες άρχισαν να κάνουν λάμπες από πηλό γύρω στον 7ο π.Χ αιώνα. Γι αυτό και η λέξη λάμπα, που χρησιμοποιείται διεθνώς (lamp) έχει ελληνική ρίζα.

Στην Πελοπόννησο, απ’ όπου προέρχεται η παρούσα καταγραφή των παραδοσιακών φωτιστικών μέσων, έχουν χρησιμοποιήσει φωτιστικά εργαλεία με πρώτη ύλη το ξύλο, το πετρέλαιο, το λίπος, το λάδι, την ασετιλίνη, την βενζίνα και τέλος τον ηλεκτρισμό. Κάποια από αυτά τα εργαλεία ήσαν για σταθερά σημεία, εντός των οικιών, αιθουσών κ.λπ. και κάποια άλλα ήταν μεταφερόμενα, για τις νυκτερινές μετακινήσεις τους, και για τον φωτισμό διαφόρων χώρων εκτός της οικίας.

ΦΩΤΟΣΤΑΤΗΣ

ΚΟΥΜΠΑΡΙΑ ΚΑΙ ΠΕΛΑΤΕΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ

Άρθρο του Ηλία Τουτούνη, συγγραφέα - λαογράφου

Κουμπαριά

Η λέξη «κουμπαριά» προέρχεται από την ιταλική λέξη «compare» που σημαίνει έμπιστος φίλος. Εμείς κουμπαριά λέμε την συγγένεια που προκύπτει από την βάπτιση ή από το στεφάνωμα. Είναι το είδος συγγενικής σχέσης που δημιουργείται μεταξύ του κουμπάρου και της οικογένειας εκείνου που παντρεύτηκε ή βαφτίστηκε από αυτόν. Τοιουτοτρόπως ο όρος κουμπαριάζω, σημαίνει συνδέομαι συγγενικά με κάποιον μέσω της κουμπαριάς.

Με την απόφαση κάποιος να είναι μάρτυρας (νουνός) της βάπτισης του νεοφώτιστου παιδιού και μάρτυρας της συνένωσης του ζευγαριού, συνυπογράφει μια σχέση ζωής μαζί τους. Κατά το μυστήριο του γάμου, ο ιερέας προσφέρει στη νύφη και στο γαμπρό να πιούνε κρασί από το ίδιο ποτήρι. Όσο κρασί απομείνει στο ποτήρι, πρέπει να το πιει ο κουμπάρος κι η κουμπάρα. Κατά την τελετή του γάμου ο κουμπάρος και η κουμπάρα αλλάζουν πρώτα τα δαχτυλίδια, τρεις φορές και μετά τα στέφανα, επίσης τρεις φορές.

Κεντρική Σελίδα

Ο Τόπος μας

Παράδοση

Πολυμέσα

Ιστορία

Αναδημοσιεύσεις

Free Joomla! templates by Engine Templates