ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ ΚΑΙ ΠΑΡΟΙΜΙΩΔΕΙΣ ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΜΗΝΑ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ
Γενάρης (Ιανουάριος). Ο πρώτος μήνας του χρόνου που έχει 31 ημέρες. Το όνομά του προέρχεται από το Ρωμαϊκό ημερολόγιο. Ιανουάριος ονομάστηκε προς τιμή του Θεού των Ρωμαίων Ιανού που λατρευόταν και θεωρείτο προστάτης για την έναρξη κάθε επιχειρήσεως. Στην αρχαιότητα λεγόταν Γαμηλιών προερχόμενος από την εορτή Λήναια και άρχιζε από τις 21 Ιανουαρίου μέχρι τις 18 Φεβρουαρίου. Ο ήλιος βρίσκεται στον Υδροχόο. Άλλα ονόματα του Ιανουαρίου: Γενάρης, Τρανός μήνας, Κλαδευτής, Κρυαρίτης, Καλαντάρης, Μεγαλομηνάς, Μεσοχειμώνας, Γαμηλιώνας, Αρχιχρονιάτης, Πρωτομηνιάτης, Διακονιάρης και Αρχιχρονιάρης.
Άσπρος Γενάρης, νηστικός ο μεροκαματιάρης.
Βαρύ το καλοκαίρι βαρύς και ο Γεναροχειμώνας.
Βροχερός Γενάρης, Αύγουστος νοικοκύρης.
Γενάρη διαβολόμηνα ποτέ σου μην ξανάρθεις.
Γενάρη και Φλεβάρη καταβολάδα και ξινάρι.
Γενάρη μήνα κλάδευε και λίσγο μη γυρεύεις.
Γενάρη μήνα κλάδευε και το φεγγάρι χέστο.
Γενάρη μήνα κλάδευε φεγγάρι μην κοιτάζεις.
Γενάρης με τα κρούσταλα, Φλεβάρης με τα χιόνια.
Γεναριάτικο πουλί Αυγουστιάτικο αυγό.
Γεναριάτικο φεγγάρι με τα’ Αϊ Γιαννιού τη χάρη.
Γεναριάτικο φεγγάρι, ήλιος ημέρας μοιάζει.
Γενάρη καλαντάρη τα κορίτσια σου που τα ‘χεις στα θολόστακτα κρυμμένα.
Γενάρης στεγνός, νοικοκύρης πλούσιος.
Γενάρης στεγνός κι ο κόπος σου διπλός.
Δέκα μέρες του Γεναράκη, ίσον μικρό καλοκαιράκι.
Έκαμε κι ο Γενάρης ήλιο.
Κάλλιο να ’δω σκυλί λυσσασμένο παρά ζεστό ήλιο τον Γενάρη.
Κλάδεμα του Γενάρη κάθε μάτι και βλαστάρι.
Κότα τον Γενάρη, κέφαλο τον Αλωνάρη.
Κότα χήνα τον Γενάρη και παπί τον Αλωνάρη.
Κόψε ξύλο τον Γενάρη και μην καρτερείς φεγγάρι.
Κόψε ξύλα τον Γενάρη μην κάψεις τα παλούκια.
Μωρή πουτάνα αμυγδαλιά π’ ανοίγεις τον Γενάρη δεν καρτερείς την Άνοιξη ν’ ανοίξουμ’ όλοι αντάμα.
Μα ’μουν γάτος τον Γενάρη κι ας μην είχα άλλη χάρη.
Ο Γενάρης κι αν γεννά, του Καλοκαιριού μηνά.
Ο Γενάρης κι αν γεννάται του καλοκαιριού θυμάται. (Αλκυονίδες ημέρες)
Ο λαγός και το περδίκι κι ο κακός ο νοικοκύρης το Γενάρη χαίρονται.
Όποιος θέλει να βαμβακώσει, τον Γενάρη ας οργώσει.
Τ’ Αυγούστου και του Γεναριού, τα δυο χρυσά φεγγάρια.
Το Γεναριάτικο φεγγάρι είναι για κλάδο.
Το χιόνι του Γενάρη κοπριά, του Μάρτη φωτιά.
Τον Γενάρη κλάδευε και τον Φλεβάρη απόσκαφτε.
Τον κακό Γενάρη το κασόνι έχει τη χάρη.
Του Αυγούστου και του Γεναριού το φεγγάρι φωτάει σαν ημέρα.
Του Γενάρη το φεγγάρι, πάρα λίγο να ’ναι μέρα.
Του Γενάρη το ζευγάρι, διάβολος θε να το πάρει.
Του Γενάρη οι ξαστεριές του Αυγούστου οι συννεφιές το ίδιο πράμα είναι.
Του Γεναριού η καλοκαιριά όλα τα δέντρα τα γελά.
Τυρί μαλλί τον Αύγουστο κι αγγούρια τον Γενάρη.
Τώρα το μεσοχείμωνο ζητάει κι η γριά ξυλάγγουρα.
Φάε βετούλι τον Γενάρη και γίδα τον Αλωνάρη.
Χιόνισε έβρεξε ο Γενάρης, ούλοι οι μύλοι αλέθουν.
Χιόνια του Γενάρη, χαρές του Αλωνάρη.
Χορεύει σαν Γεναριάτικος διάβολος και σαν Αυγουστιάτικος τρίβολος.
Χιόνι πέφτει τον Γενάρη, χαρές θα ’ναι τον Αλωνάρη.
Χιονίζει ο Γενάρης, ξεψυχάει ο γαϊδουριάρης.
ΠΑΡΟΙΜΙΩΔΕΙΣ ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ ΤΟΥ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ
Είναι ο δεύτερος μήνας του έτους και έχει 28 ημέρες, ενώ κάθε τέσσερα χρόνια είναι δίσεκτο και έχει 29 ημέρες. Στην αρχαιότητα λεγόταν Ανθεστηρίων από την γιορτή των αρχαίων «Ανθεστήρια». Οι γυναίκες πολύ πρωί μάζευαν λουλούδια, έφτιαχναν στεφάνια και τα βάνανε στα κεφάλια τους και μιμούνταν τον ερχομό της Ανοίξεως. Επίσης μιμούνταν τον ερχομό της Περσεφόνης, από τον Άδη στον Απάνου Κόσμο. Οι Ρωμαίοι που έδωσαν ονόματα στους δώδεκα μήνες είχαν σαν πρώτο μήνα του έτους τον Μάρτιο. Έτσι ο Φλεβάρης ήταν ο τελευταίος τους μήνας και τον είχαν αφιερώσει στον Φεβρουάριο θεό των νεκρών, από τον οποίο βγήκε και τ’ όνομα Φεβρουάριος. Πάντοτε ο Φλεβάρης ήταν ο μήνας, της χαράς, του κεφιού και του χορού. Τον Φλεβάρη (Νομής καιρός), τον Μάρτη (Χορού καιρός). Τον Φλεβάρη και τον Μάρτη ο ήλιος βρίσκεται στους Ιχθείς).
Ονόματα του Φλεβάρη:
Φλέβαρος, Κουτσοβλέβαρος (ο Μικρός Μήνας – ο Κουτσός – Κουτσοπαίδι), Κουτσόμηνας, Αγριόμηνας, Μπουμπουλιάρης, Ανοιχτομάτης, Φλεβήτης.
Άγιε Πολύκαρπε βόηθα το σπόρο να φυτρώσει και να πολυκαρπίσει.
Άμα αγκιάξει ο Κουτσοφλέβαρος το πόδι του, θα μας χώσει στα χιόνια.
Αν της Υπαπαντής δεν φανεί ο ήλιος, θα βρέχει 40 ημέρες. Αν φανεί θα έρθει καλή χρονιά
Αν δεν βγει ο Φλεβάρης δεν μπαίνει ο Μάρτης.
Άσπρος Φλεβάρης, χαρούμενος ο χωραφιάρης.
Γενάρη και Φλεβάρη καταβολάδα και ξινάρι.
Γενάρης με τα κρούσταλλα, Φλεβάρης με τα χιόνια.
Γεναριάτικο αρνί και Φλεβαριάτικο κατσίκι.
Ζεστός Φλεβάρης, το Πάσχα κρύο.
Θύμωσε ο Φλεβαράκης, πλάκωσε ο χιονάκης.
Κάλλιο Μάρτης με παλούκια παρά Φλεβάρης με μπουμπούκια.
Καλοκαιριά της Υπαπαντής, Μαρτιάτικος Χειμώνας.
Ότι ημέρα κάμει της Παπαντής, θα την κάνει σαράντα μέρες.
Ότι έφτιασε ο Φλεβάρης έχει ο Αλωνάρης.
Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίζει του Καλοκαιριού μυρίζει κι αν τις φλέβες του ανοίξει, θε να κάψει να φλογίσει.
Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίζει του Καλοκαιριού μυρίζει, κι αν αλήθεια φλογίσει πόσους σκύλους θα ψοφήσει.
Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει καλοκαίρι θα μυρίσει κι άμα πει και θυμώσει μέσ’ τα χιόνια θα μας χώσει.
Ο Φλεβάρης με νερό, κουτσός μπαίνει στο χορό.
Παπαντούλα χιονισμένη και τ’ αμπάρια γιομισμένα»,
Παπαντούλα βροχερή και τ’ αλώνια σαν σωροί».
Στα μαλακά Φλεβάρη μου και έχει ο Θεός.
Τα γέρικα γαϊδούρια Φλεβάρη ψοφάνε.
Τα έκανε ο Φλεβάρης κι έσκασε ο Μάρτης.
Τα χιόνια του Φλεβάρη, βγάζουν τον Μάρτη παλικάρι.
Τα χρέη του Φλεβάρη, ο Μάρτης τα πλερώνει.
Της Κρεατινής τα κομμάτια τα τρώει η Τυρινή και της Τυρινής τα σκυλιά.
Την Τυρινή και των Βαγιών μπαίνει ο διάβολος στο γιαλό.
Τον Γενάρη κλάδευε και τον Φλεβάρη απόσκαφτε.
Τον κακό Φλεβάρη ψοφούν οι λύκοι απ’ την πείνα.
Τον καλό τον Φλεβαράκη σκάρισε τ’ αρνάκι.
Τον ξερό Φλεβάρη, σου παίρνει ο διάβολος το γαλάρι.
Του Αϊ – Τρυφώνου μην δουλέψεις και τα χέρια σου κλαδέψεις.
Τον Φλεβάρη ανοίγουνε οι φλέβες.
Τον Φλεβάρη τον καλό ανοίγει η γης από το νερό.
Του Φλεβάρη είπαν να βρέξει κι αλησμόνησε να πάψει.
Του Φλεβάρη το κριθάρι του Μάρτη το κατσίκι.
Τρεις τα γέννα, τρεις τη Φώτα κ’ έξι τα μεγάλα Πάσχα.
Υπαπαντή καλοβρεγμένη, η κοφίνα γιομισμένη.
Παπαντούλα χιονισμένη, και τ’ αμπάρια γιομισμένα.
Φλέβαρε – κουτσοφλέβαρε, καταραμένε μήνα, το έκανες το παράκανες με πέθανες απ’ την πείνα.
Φλεβάρη κουτσοφλέβαρε καταραμένε μήνα, μας χιόνισες, μας απόπειρες, μας έλιωσες στην πείνα.
Φλεβάρη το ‘πες, Φλεβάρη το ‘κάνες.
Φλεβάρη μήνα κοίταγε ήλιο και φεγγάρι, πάρε και γνώμη από αστρί και κάνε ότι βγάλει.
Φοβήθηκε ο παπάς τον Νοέμβρη και ο Δεσπότης τον Φλεβάρη.
Φυλάξου από τον διάβολο κι από Φλεβαριάτικο κρύο.
Χαρά στα Φώτα τα στεγνά και την Λαμπρή όντας βρέχει.
Χιόνι το Φλεβάρη βάνει στάπα στο κελάρι.
Χιόνι Φλεβαριάτικο, αλώνι αβερτιάτικο.
ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΤΟΝ ΜΗΝΑ ΜΑΡΤΙΟ
Άλλα λογαριάζει ο Μάρτης, κι άλλα η Σαρακοστή.
Αγαπάει ο Μάρτης τον τεμπέλη, αγαπάει και τον νοικοκύρη.
Άλλα λογιάζεις από βραδί, άλλα πράττει ο Μάρτης το πρωί.
Άλλα τα σκουτιά του Μάρτη κι άλλα του Θεριστή.
Αν βρέξει ο Μάρτης δυο νερά και ο Απρίλης μια φίνα, αξίζει τ’ αλαφόπουλα μ’ ούλη την αλαφίνα.
Αν δεις τον Μάρτη άρχοντα, καρτέρα τον και γύφτο.
Αν δεν βγει ο Φλεβάρης δεν μπαίνει ο Μάρτης.
Αν έμπει ο Μάρτης μ’ οργή κακό στου γύφτου το τσαρδί.
Αν κάνει ο Μάρτης δυο νερά κι ο Απρίλης άλλο ένα θα δεις κουλούρες γυαλιστές και πίττες στ’ αλώνια.
Αν μας ρίξει ο Μάρτης χιόνια θα γιομίσουνε τ’ αλώνια.
Αν με βρει ο Μάρτης με ένα αυγό τι νοικοκυρά είμαι εγώ κι αν με βρει με πουλιά δεκάξι, θα με πετάξει.
Αν ρίξει ο Μάρτης δυο νερά, αν ρίξει και χιονάκι, χαρά στο γέρο μέρμηγκα που γιόμισε κονάκι.
Αν χάσει ο Μάρτης την αρχοντιά του χαρά στο φτωχό γεωργό και στα γεννήματά του
Από Μάρτη καλοκαίρι και από Αύγουστο Χειμώνα.
Από Μαρτιού πουκάμισο κι από Αυγούστου σεγκούνι.
Άρχοντας ο Μάρτης κλαίει ο φτωχός, διακονιάρης ο Μάρτης γελάει ο φτωχός.
Βάλε εργάτες τον Μάρτη κι άστους να ψειρίζουνται.
Βόγκαγε τον Μάρτη και γέλα τον θεριστή.
Γελάει ο Μάρτης, κλαίει ο εργάτης. Κλαίει ο Μάρτης γελάει ο εργάτης.
Δεν λείπει ο Μάρτης από την Σαρακοστή.
Έκλασ’ ο Μάρτης, έσβυσ’ η φωτιά.
Ένας κακός Μάρτης ίσον εννιά κακοί χειμώνες.
Έχει Μαρτιάτικη ψυχή, το πρωί βροχερή και το γιόμα λαμπερή.
Θέλει ο Μάρτης, προκόβει ο ζευγολάτης.
Θέλησ’ ο Μάρτης, μάλλιασε ο κάμπος.
Θύμωσε ο Μάρτης, πείνασε ο εργάτης.
Κάλλιο Μάρτη πόρδευε παρά Γενάρη χόρευε.
Κάλλιο Μάρτη στη δουλειά παρά στα προσηλιακά.
Κάλλιο Μάρτη φουκαράς παρά Μάη κουραδάς.
Κάλλιο Μάρτη φύλαγε, παρά κακό Χειμώνα.
Κάλλιο Μάρτης βροχερός, παρά Απρίλης φλογερός.
Κάλλιο Μάρτης με παλούκια παρά Φλεβάρης με μπουμπούκια.
Κάλλιο Μάρτης στις γωνιές, παρά Μάρτης στις αυλές.
Κάλλιο τον Μάρτη καρβουνιάρης, παρά τον χεινόπωρο διακονιάρης.
Κάλλιο Μάρτης με παλούκια παρά Φλεβάρης με μπουμπούκια.
Κάνε Μάρτη στα παραγώνια να γιομίσουνε τ’ αλώνια.
Κατά τον Μάρτη τήρα την δική σου πάρτη.
Κυρ-Μάρτη μου με γέλασες και νηστικός θα μείνω.
Μαρτάκη, Μαρτάκη, μ’ άδειασες το κονάκι.
Μάρτη σ’ έβαλα, Μάρτη σ’ έβγαλα.
Μάρτη, Μάρτη χιονερέ και Απρίλη δροσερέ τα πουλιά γεννούν αυγά και τα κλωσσούν.
Μάρτης ‘γδάρτης και παλουκοκάφτης, τα παλιόβοϊδα τα ‘γδέρνει, τα δαμάλια τα παιδεύει.
Μάρτης βρέχει; Ποτέ μην πάψει.
Μάρτης γδάρτης και παλουκοκαύτης.
Μάρτης δίχως χιόνια, άδεια τα κασόνια.
Μάρτης έβρεχε και Θεριστής χαιρόταν.
Μάρτης είναι θα περάσει.
Μάρτης είναι κόλπα κάνει.
Μάρτης είναι χάδια κάνει, πότε κλαίγει πότε γελάει.
Μάρτης ήρθες, Μάρτης έφυγες.
Μάρτης μπήκε, πόρτες κόψε.
Μάρτης ο παλουκοκαύτης. Τα παλιά παλούκια καίει, τα καινούρια συμμαζεύει.
Μάρτης τ’ ανθίζει και Μάρτης τα ξεραίνει.
Μαρτίου πουλί, αυγουστιάτικο αυγό.
Μη σε γελάσει ο Μάρτης το πρωί και χάσεις την ημέρα.
Μην διαλέξεις άλογο τον Μάρτη και γυναίκα την Λαμπρή.
Μην κλαις τον Μάρτη κλάψε τον Θεριστή.
Μην παινέψεις τον Μάρτη το πρωί, γιατί θα σε γελάσει.
Μην τάζεις το Μάρτη για δουλειά γιατί θα κοροϊδέψεις.
Μην τηράς το Μάρτη το πρωί, τήρατον το βράδυ.
Να ‘χεις ξύλα για μαγγάνι και χέσε τον Μάρτη.
Να’ χεις Μάρτη μαγγάνι και τον Αύγουστο τσουβάλι.
Ξαίρει Ο Μάρτης από ψέμματα.
Ξύλα φύλαγε τον Μάρτη να μην κάψεις τα παλούκια.
Ο Αύγουστος νοικοκυράκος και ο Μάρτης διακονιαράκος.
Ο γάϊδαρος τον μήνα Μάρτη γκαρίζει.
Ο Μάρτη π’ εστολίστη έβγαλε του εργάτη την πίστη.
Ο Μάρτης γέλασε τον κάβουρα και το σαλιγκαράκι ούλη την μέρα στον ήλιο τα ‘ψηνε, το βράδυ τα ‘χωσε στο χιονάκι.
Ο Μάρτης για εμάς κι οι ψύλλοι για εσάς.
Ο Μάρτης γύρεψε από τον Απρίλη μια μέρα να μπάσει την γριά στο καζάνι.
Ο Μάρτης δείχνει τις ελιές και ο Μάρτης τις καθαρίζει.
Ο Μάρτης δεν ξαίρει από ταξίματα.
Ο Μάρτης έβαλε τον τσοπάνη μέσα στο καζάνι.
Ο Μάρτης είναι άρχοντας ο Μάρτης είναι και ψεύτης.
Ο Μάρτης έχωσε την γριά κάτου από το καζάνι.
Ο Μάρτης καίει και τα παλούκια.
Ο Μάρτης με τα χάδια κι ο Απρίλης με τα λιβάδια.
Ο Μάρτης μήνας έβρεχε κι ο Θεριστής γελούσε.
Ο Μάρτης ο πεντάγνωμος πέντε φορές χιόνισε, και πάλι το μετάνοιωσε που δεν ξαναχιόνισε.
Ο Μάρτης ο πονηρός ξεγέλασε και τα δέντρα.
Ο Μάρτης όταν μαρτεύεται, μυρίζ’ μανουσάκια κι όταν παραμαρτεύεται τον διάβολο παριστάνει.
Ο Μάρτης πετάει τις κάπες κι ο Μάρτης τις νοτίζει.
Ο Μάρτης πότε κλαίει, πότε γελάει.
Ο Μάρτης φίλος δεν πιάνεται, ούτε συμπέθερος.
Ο Μάρτης ως το μεσημέρι ψοφάει και ως το βράδυ βρωμάει.
Όλο το Μάρτη φύλαγε και του Απριλιού τα δέκα κι ακόμα και τις δεκαοχτώ πέρδικα ψόφησε το αυγό.
Όξω ψύλλοι ποντικοί, μέσα Μάρτης και χαρές.
Όποια ‘χει κόρη ακριβή, του Μαρτιού ήλιος μην την ‘δεί.
Όποιος έχει τον Μάρτη κασόνι, τον αγαπάνε οι γειτόνοι.
Όταν ο Μάρτης είναι καλός του χωριάτη η κόρη το Μάη παντρεύεται.
Σαν θέλει κι ο Μάρτης γελάει κι η περδικίνα.
Σαν λέει ο Μάρτης ψέμματα κανεις δε τον πιστεύει.
Σαν ρίξει ο Μάρτης δυο νερά, κι ο Απρίλης άλλο ένα, χαρά σε ‘κεινον το ζευγά που ‘χει πολλά σπαρμένα.
Σπόρισ’ ο Μάρτης σπάσανε τα νερά.
Στερεό σαν του Μάρτη το χιόνι.
Στην πομπή σου Μάρτη μου.
Τα καμώματα του Μαρτιού, γελάσανε και την αλπού.
Τα χιόνια του Μάρτη τρομάξανε τον αντάρτη.
Τα χρέη του Φλεβάρη, ο Μάρτης τα πλερώνει.
Τάξεις δεν τάξεις ο Μάρτης θα σε γελάσει.
Το Μάρτη φύλα τ’ άχερα μην χάσεις το ζευγάρι.
Τον Μάρτη αχαμνήνανε και τα γαϊδούρια.
Τον Μάρτη λιαζόνται κι οι αλπούδες.
Τον Μάρτη μήνα χόρευε και τον Απρίλη πήδα.
Τον Μάρτη στον ήλιο μην κοιμηθείς.
Τον μήνα Μάρτη η αλεπού ‘γδάρθη.
Του Αυγούστου οι Δρίμες στα πανιά και του Μαρτιού στα ξύλα.
Του Μάρτη η βροχή, γιόμισε τ’ ασκί κρασί.
Του Μάρτη η μέρα έχει πέντε γνώμες.
Του Μάρτη η πισινή, για γλυκειά για ξυνή.
Του Μάρτη ο ήλιος βάφει, πέντε μήνους δεν ξεβάφει..
Του Μάρτη οι αυγές με κάψανε, του Μάη τα μεσημέρια.
Του Μάρτη οι πονηριές πότε ήλιος και πότε βροχές.
Του Μάρτη τα λιβάνια βάνουνε το σατανά στο τσουβάλι.
Του Μάρτη τις καλές, βγαίνουν οι γριές στις αυλές.
Του Μάρτη το πρωί τα μούτρα μην κοιτάξεις.
Του Μαρτίου το κρύο με γονάτισε στα δυο.
Του Φλεβάρη το κριθάρι του Μάρτη το κατσίκι.
Φλεβαράκη και Μαρτάκη κι ούτε χάχαλο στο κονάκι.
Φύλα τα ξύλα για το Μάρτη, να μην κάψεις τα παλούκια.
Χιόνι του Μαρτιού, χρυσάφι του Καλοκαιριού.
Χιόνια του Μαρτιού, χαρά τ’ αφεντικού.
Κάποια τσερλού κάποια πουτάνα τον Μάρτη νυχτονέθει.
ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ
Όλοι οι μήνες τρώνε κρέας κι ο Μάρτης κόκκαλα.
ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ ΚΑΙ ΠΑΡΟΙΜΙΩΔΕΙΣ ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΑΠΡΙΛΙΟΥ
Αγάπη σαν του Απριλιού το χιόνι, όπου το στρώνει από βραδίς και το πρωί το λειώνει.
Αν ‘δεις Απρίλη άβρεχο και Μάη ποντισμένο, θα ‘δεις το δόλιο γεωργό αρκούδι πεινασμένο.
Αν ‘δεις Φλεβάρη γελαστό, καρτέρα Απρίλη σκοτεινό.
Αν βρέξει ο Απρίλης δυο νερά κι ο Μάης άλλο ένα χαρά ‘στονε τον γεωργό που ‘χει πολλά σπαρμένα.
Αν βρέξει ο Μάρτης δυο νερά κι ο Απρίλης πέντε δέκα, να δεις τον κοντοκρίθαρο πως στρίβει το μουστάκι, να δεις και τις αρχόντισσες πως ψιλοκρισαρίζουν, να δεις και την φτωχολογιά πως ψιλοκοσκινάει.
Αν κάνει ο Απρίλης δυο νερά κι ο Μάης άλλο ένα, τότε τα αμπελοχώραφα χαίρονται τα καημένα.
Αν κάνει ο Μάρτης δυο νερά κι ο Απρίλης άλλο ένα θα δεις κουλούρες γυαλιστές και πίττες στ’ αλώνια.
Αν μουρλαθεί Απρίλης και θέλει να χιονίσει κακό ‘πόκαμε στον γεωργό που προσμένει ν’ αλωνίσει.
Αν ξέσαι από τον Απρίλη τον Μάη θα πληγιάσεις.
Απ’ τα μέσα τ’ Απριλιού φύλαγε λίγο το νού και απ’ τον Μαγιού και πέρα ας πάρουν τα μυαλά σου αγέρα.
Από τ’ Άη – Γιωργιού και πέρα, παίρνουν τα φουστάνια αέρα.
Από τον Απρίλη πιάνουν στα σκυλιά οι ψύλλοι.
Από του Άη – Νικήτα κοίτα και από του Άη – Γιωργιού ξεκοίτα.
Απριλάκι, Απριλάκι πρώιμο καλοκαιράκι.
Απρίλη για να καζαντίσεις, πάρε ψεχαστήρα να ραντίσεις.
Απρίλη μέρες ζύμωνε κι αν έχεις στράτες πήγαινε.
Απρίλη μήνα μάζευε και λάξευε λιθάρια και τον Μάη τον καλό χτίσε αγκωνάρια.
Απρίλη μήνα χάιδευε και τον Μάη πήδαγε.
Απρίλη, Απρίλη αφόρετε.
Απρίλης βρεγμένος κι ο άρχοντας κορδωμένος.
Απρίλης βρεγμένος νοικοκύρης τυλωμένος.
Απρίλης βροχερός, Μάης γελαστός, χρονιά ευτυχισμένη.
Απρίλης διαβολόμηνας, τον βλαστήμησε κι ο παπάς.
Απρίλης έχει ακοές κι ο Μάης έχει μέρες.
Απρίλης Μάης, κουκιά μεστωμένα.
Απρίλης με λουλούδια και Μάης με τραγούδια.
Απρίλης με τα λελούδια, Μάης με τα χορτάρια. Και του Αη – Γιωργιού να φέξει!
Απρίλης με τα λούλουδα είναι τρανός και ψεύτης.
Απρίλης να πρηστεί να σκάσει.
Απρίλης στεγνός, ζευγολάτης φτενός.
Απρίλης, γρύλλης, τιναχτοκοφινίδης.
Απρίλης, Μάης κοντά είναι κι ο Θέρος.
Απριλιάτικο μελίσσι, όπου κάτσει θα γιομίσει.
Απριλίου δεκαοχτώ να έχεις το μάτι σου ανοιχτό, περάσαν οι δεκαοχτώ, άραξε σ’ ένα αυγό. (Για θαλασσινούς στις φουρτούνες)
Ας είμαι καλά το Μαγιάπριλο και ‘γω θα γκαστρωθώ.
Βρέχει ο Απρίλης χαίρεται ο νοικοκύρης.
Διαμάντι στ’ αλωνάκι τ’ Απρίλη το νεράκι.
Η βροχή του Απρίλη γιομίζει το κοφίνια.
Η μέρα του Απρίλη κουράζει και τον νοικοκύρη.
Η χήρα τον Απρίλη χόρευε και τον Γενάρη πόρδευε.
Ήρθε ο Απρίλης, λάλησε ο Κούκος.
Καιρός φέρνει τα λάχανα καιρός τα παραπούλια, κι αν δείξει ο Απρίλης δυο χαρές γιομίζουν τα σακούλια.
Κάλιο τον Απρίλη άρχοντας παρά τον Μάη γύφτος.
Κάλλιο Γενάρης άχιονος παρά Απρίλης άβρεχος.
Κάλλιο κακά μούτρα στον Απρίλη παρά άδειο το κοφίνι.
Κάλλιο Μάρτης βροχερός, παρά Απρίλης φλογερός.
Κάλλιο φτώχεια κι Απριλάκι, παρά πλούτη και Γεναράκη.
Κατά πως ήθελες Απριλάκι μου.
Μάρτης σκονισμένος και Απρίλης ποντισμένος χαρά στον ζευγολάτη που ‘ναι πολύ σπαρμένος.
Με Απρίλη βροχερό φτιάνεις τσουβάλι φουσκωτό.
Μην πας Απρίλη για γαμπρός, τον Θεριστή κουμπάρος μήτε Γενάρη σώγαμπρος, για θα σε πάρει ο Χάρος.
Μήτε ο Απρίλης με βροχές, μήτε ο Αλωνάρης με θημωνιές.
Ο Απρίλης γέλασε τον Μάη.
Ο Απρίλης δείχνει τον ανθό κι ο Μάης τον καθαρίζει.
Ο Απρίλης είναι λιβαδίσιος και ο Μάης περιβολίσιος.
Ο Απρίλης κι αν χιονίζει καλοκαίρι θα μυρίζει.
Ο Απρίλης ξανανιώνει τους γέρους κι ο Μάης τις γριές.
Ο Απρίλης στρώνει το τραπέζι κι ο Αύγουστος το μαζεύει.
Ο Απρίλης τα γιομίζει κι ο Μάης τ’ ανθίζει.
Ο διάβολος έφτιαξε τον μήνα Φλεβάρη, οι Αγγέλοι τον Απρίλη και η Παναγιά τον Αύγουστο.
Ο κακός Απρίλης, ή χιονιάς, ή κοκοροβιάς.
Ο Μάης έχει το όνομα κι ο Απρίλης τη χάρη.
Ο Μάρτης ρίχνει τη δροσιά κι ο Απρίλης τα λουλούδια.
Οι μέρες του Απριλιού, λένε τα μαντάτα του λαδιού.
Όσα ξέρ’ ο Απρίλης δεν τα ξέρει ούτε ο Μάρτης, ούτε κι ο Μάης.
Ούτε Απρίλη να με ‘δεις ούτε Μάη να μ’ αντικρίσεις.
Ούτε ο Αύγουστος Χειμώνας ούτε ο Απρίλης Καλοκαίρι.
Στ’ Απριλιού τις μέρες ερωτεύονται οι κοπέλες.
Στου Απρίλη τα μισά πετάνε οι χήρες τα βρακιά.
Τ’ Απριλάκη το νεράκι ή χρυσάφι ή φαρμάκι.
Τ’ Απρίλη οι μαργιολιές βάζουν σε μπελά και τις γριές, και του Μάη τα καπρίτσια μαργιολεύουν τα κορίτσια.
Τα ‘λεγε ο Απρίλης κι ο Μάης τον έγραφε.
Το νερό του Απρίλη ίσον πλούτος του κόσμου.
Τον Απρίλη γυαλίζουν τα κοκόρια, και φτενένουνε τα γαϊδούρια.
Τον Απρίλη η γης ανθίζει και παντού ευωδιές μυρίζει.
Τον Απρίλη και τον Μάη βατευόνται οι γαϊδάροι.
Τον Απρίλη και τον Μάη κατά τόπους τα νερά.
Τον Απρίλη και τον Μάη το μ..νί φαραωνάει
Τον Απρίλη και τον Μάη τοπιάρικα νερά, τοπιάρικες συμφορές
Τον Απρίλη και τον Μάη χορταίνει και το φτωχού το κοπάδι.
Τον Απρίλη και τον Μάρτη παίρνε ακαμάτη εργάτη.
Τον Απρίλη τα ‘χεις λάχανα, τον Μάη λουλουδάκια και τον Αλωνάρη τον ξερικό στο μπαξέ σου αγκαθάκια.
Τον Απρίλη το φουστάνι, τήρα σείσιμο που κάνει.
Τον Απρίλη φωτιά και τον Θεριστή γούνα.
Τον Απρίλη χορεύουνε κι οι ψύλλοι.
Τον Απριλομάη χηρεύουνε των καπεταναίων οι γυναίκες.
Τον μήνα Απρίλη κάνει κότσο το τριφύλλι.
Τον μήνα Απρίλη χορταίνουνε και οι λύκοι.
Τον μήνα Φλεβάρη χόρευε και τον Απρίλη πήδα και τον καλό τον θεριστή ίδρωνε, ξεΐδρωνε.
Του Απρίλη η βροχή κάθε κόμπος και φλουρί.
Του Απρίλη η λειβάδα, γιομίζει του τσοπάνη την καρδάρα.
Του Απρίλη μια βροχή κάνει το αλώνι πιο παχύ.
Του Απρίλη συγνεφάκι, τοπιάρικο το νεράκι, και η έρμη η αστραπή, φέρνει κοκορόβι στην αυλή.
Του Απρίλη τα λελούδια γέλασαν τα κοπελούδια, του Απρίλη οι χαρές γέλασαν τις κοπελιές.
Του Απριλιού τα βλαστάρια, τα κάνει ο Μάης τρανά κλωνάρια.
Του Απριλιού το νερό πλούτος στο γεωργό
Χιονάκι τον Απριλάκι κακά μαντάτα στο κονάκι.
Και η Λαμπρή βροχούμενη και τα κασόνια ανάποδα.
Κάψες του Απρίλη, λιγούρα στο σταφύλι.
ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ ΚΑΙ ΠΑΡΟΙΜΙΩΔΕΙΣ ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΜΑΪΟΥ
Αν δεις Απρίλη με νερά και Μάη με χιονάκι, θα ζητιανέψει κι’ ο άρχοντας στο άδειο του κονάκι.
Αρνιά και κατσίκια τον μήνα Μάη δείχνουν.
Γέρος που κατουριέται τον Μάη καταριέται.
Ζήσε Μάη να φας τριφύλλι.
Ή Μάης, ή παπάς.
Κακολογάει την γριά και παινεύει τον Μάη.
Κακός Μάης, κούφια σοδειά.
Κουρεμάδια του Μαγιού, σφάγια του Αλωναριού.
Κρύος Μάης καλά τα γεννήματα.
Λάθεψε ο Μάης, λάθεψε κι’ ούλη η σοδειά.
Μά…α!!! - Μάης κι’ Απρίλης.
Μαγιάτικη αστραπή, κοκορόβι ή βροχή.
Μαγιάτικο κουκουζάλι, του διαβούλου προκοπή.
Μάη ξεβρακώσου κι αν βρείς σεριά κάτσε και γκαστρώσου.
Μάη, πιάσε μαγιά, να ‘χεις ούλη τη χρονιά.
Μάης άβρεχτος, μούστος άμετρος.
Μάης άβρεχτος, τρυγητής χαρούμενος.
Μάης άβρεχτος, χρονιά ευτυχισμένη.
Μάης Μαγιούσκος, Θεριστής Θεριστολόγος και καλός δρεπανολόγος.
Μάης με τα λουλούδια και τα όμορφα τραγούδια.
Μάης με τα τριαντάφυλλα κι ο θεριστής με τα σπόρια.
Μάης πενταδείλινος και πάλι δείλι θέλει.
Μαθημένο το πρόβατο να κουρεύεται τον Μάη.
Μάρτης ποντισμένος και Μάης μαγεμένος.
Μέριασε Μάη να περάσει γριά, που στολίστηκε βαριά.
Μέριασε Μάη, γριά περνάει.
Μη βγάλεις ποτέ μπάλωμα προτού να βγει ο Μάης.
Μην πεις τον Μάη ψέματα και βρωμίσουν τα λειβάδια.
Μήτε τον Αύγουστο κρασάς μήτε τον Μάη σταράς.
Να ‘μουν τον Μάη γάιδαρος, τον Αύγουστο κριάρι κι’ όλο τον χρόνο κόκορας και γάτος τον Γενάρη.
Ξέρα του Μαγιού, κακοκαιριά τ’ Αυγούστου.
Ο Μάης εστολίστηκε κι η γριά φακιολίστηκε.
Ο Μάης τα σηκώνει κι ο Μάης τα ξεσταχειώνει, κι ο καλός ο Θεριστής τα στέλνει στ’ αλώνι.
Ο Μάης το πρωί σε βρέχει και το γιόμα σε στεγνώνει.
Οι καλόγνωμες οι χήρες τον Μάη βγαίνουνε στις γύρες.
Όποιος τον Μάη μίσησε τους άλλους τι τους θέλει.
Όποιος τον Μάη πεινάει, ούλο τον χρόνο δεν θα ‘χει για να φάει.
Όποιος χαρίσει τον Μάη παντρεύεται τον κουτσοφλέβαρο.
Όσα λουλούδια ο γάιδαρος τον Μάη δεν τηράει, τον Αύγουστο αγκάθια θα τα φάει.
Όταν έπρεπε δεν έβρεχε κι ο Μάης χαλαζώνει.
Σαν έπρεπε δεν έβρεχε, το Μάη δροσολόγα.
Σπόρισε ο Μάης φτώχυνε ο Αλωνάρης.
Στον καταραμένο τόπο τον Μάη μήνα βρέχει.
Στου Μάη τα μισά αποκόβουνε τα παιδιά.
Στων αμαρτωλών την χώρα, το Μαγιάπριλο χιονίζει.
Τα φίδια τον Μάη χαίρονται και τον Οχτώβρη μαραίνονται.
Το Μάη βρέχει αν βρέξει κι ο Γενάρης.
Το φεγγάρι του Μάη βλέπει και δεν μολογάει.
Τον Απρίλη και τον Μάη ο τόπος μοσχοβολάει.
Τον Μάη αρχοντεύουνε και οι δούλοι.
Τον Μάη βάλε εργάτες κι ας είναι κι ακαμάτες.
Τον Μάη βατεύονται οι γαϊδάροι.
Τον Μάη ζευγαρώνουν ακόμα και οι γαϊδάροι.
Τον Μάη κανείς δεν πεινάει.
Τον Μάη κι’ η σβουνιά μοσχοβολάει.
Τον Μάη με γούνα μια τον Αύγουστο με κάπα.
Τον Μάη μη σε μαγαρίσουνε, και τον κώλο σου γδύσουνε.
Τον Μάη μήνα και οι κοπριές ανθίζουνε.
Τον Μάη μήνα στερεύουνε και τα ξερολάγκαδα.
Τον Μάη ο Διάβολος δουλειές κινάει, και τον Θεριστή τις βγάνει πέρα.
Τον Μάη παρακάλα να μην πέσει ούτε στάλα.
Τον Μάη πίνε νερό και τον θεριστή ξύδι.
Τον Μάη σε μαγεύουνε κι ούλο το χρόνο σε παιδεύουνε.
Τον μήνα Μάη κούρευε τον Θεριστή κουβάλα και στου Νοέμβρη τα μισά γιόμισ’ τα καρδάρια γάλα.
Τον μήνα Μάη το μπουλούκι σκορπάει.
Του γέρου τα ψέματα, Μαγιάτικα παινέματα.
Του Μάη η έγνοια, μην χαλάσουνε τ’ αμπέλια.
Του Μάη οι δροσιές σαν Ανοιξιάτικες βροχές.
Του Μάη τα λελούδια κάνουν τις γριές αγγελούδια.
Του Μάη τα λελούδια λίγο καιρό κρατάνε.
Του Μάη τις αυγές γίνονται όλες οι δουλειές.
Του Μάρτη οι αυγές με κάψανε, του Μάη τα μεσημέρια.
Του Μάη την αυγή βγαίνει ο Σκούρκος για φαΐ.
Μάης είναι και μαγεύει και τους νιούς παραπαιδεύει.
Τον Μάη βρέχει αν βρέξει κι ο Γενάρης.
Της Αγια – Μαύρας έρχεται ο καιρός της λαύρας.
Τον Μάη πίνουν το νερό τον Θεριστή το ξύδι.
Ο Μάης έχει το όνομα κι ο Θεριστής την πείνα.
Ο Μάης έχει το όνομα και ο Απρίλης έχει την χάρη.
ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ ΙΟΥΝΙΟΥ (ΘΕΡΙΣΤΗ)
Ιούνιος, ο έκτος μήνας του χρόνου, που έχει 30 ημέρες. Ονομάστηκε από τους Ρωμαίους Ιούνης, προς τιμήν της θεάς Ήρας, γυναίκας του JUND Δία. Ο μήνας αυτός ήταν αφιερωμένος στους νέους και στις νέες ενώ ο Μάης στους έφηβους. Στην αρχαιότητα Σκιροφοριών από τη γιορτή Θαργηλία προς τιμή του Απόλλωνα (18 Ιούνη – 16 Ιούλη). Ο ήλιος στον Καρκίνο. Ονόματα: Ιούνης, Θεριστής, Δρεπανολόγος, Αγιάννης, Πρωτογιούνης.
Αγκάθια του καλοκαιριού, μαρούλια του χειμώνα.
Άλλα τα μούτρα του θεριστή κι άλλα του αλωνιστή.
Άλλοι θερίζουν κι αλωνίζουν κι άλλοι τρώνε τα καρβέλια.
Άλλοι σπέρνανε και σκαλίζανε κι άλλοι πήγαν και θερίζανε.
Άλλοι σπέρνουν και θερίζουν κι άλλοι τρώνε και μακαρίζουν.
Αν δεν σπείρεις την άνοιξη δεν θερίζεις το καλοκαίρι.
Απ’ τα θερισμένα κλέβει ο κλέφτης.
Απ’ του θεριστή το δεμάτι παίρνει κι ο παπάς τη δεκάτη.
Από θεριστής γιδοβοσκός.
Από ξένο χερόβολο ούτε σπυρί στάρι.
Από κακό θεριστή κακό δεμάτι θα ’χεις.
Απρίλης Μάης κοντά το θέρος.
Αρχές του Θεριστή του δρεπανιού μας γιορτή
Άσπαρτα θα μείνουν, αθέριγα ποτέ.
Αστάχυ τ’ αστάχυ το φκιάνεις το δεμάτι.
Γέρο κριθάρι θέριζε και στάρι παλικάρι.
Έρμα τα αθέριγα.
Ήρθε ο Θεριστής τρέχα τα δρεπάνια σου να βρεις.
Θέλεις θέριζε και δένε, θέλεις δένε και κουβάλα.
Θερίζει όπου δεν σπέρνει.
Θερισμένα μαζωμένα, κι’ αλώνια γιομισμένα.
Θεριστής θεριστολόγος και καλός δρεπανολόγος.
Θεριστή και τρυγητή ούτε γέρος στην αυλή.
Θέρος, τρύγος, πόλεμος.
Και εσύ κακό χερόβολο και ’γω κακό δεμάτι.
Κακός ο θεριστής, στραβά τα δρεπάνια.
Κακοσπαρμένα, κακοθέριστα και έρμα.
Κράτα τα δρεπάνια σου για τα γεννήματα σου.
Μάης με τα τριαντάφυλλα και Γιούνης με τα μήλα κι ο Σεπτέμβρης ο δροσερός με τα γλυκά σταφύλια.
Μάρτης βροχερός Θεριστής κουραστικός.
Μαρτιάτικο αρνάκι του θεριστή νταβαδάκι.
Μην θερίζεις ξένο στάρι.
Μόνο τον Θέρο ιδρώνει του τεμπέλη το καπέλο.
Μπροστά στέκει ο μαλλιαρός και πίσω ο κουρεμένος και στη μέση ο θεριστής ο καταϊδρωμένος.
Ο θεριστής τα πισινά μετράει και τα μπροστινά ρωτάει.
Ο Μάρτης βρέχει και ο Θεριστής χαίρεται.
Ο Μάρτης έχει το άκουσμα και ο θεριστής την πείνα.
Όποιος σπέρνει ανέμους, θερίζει θύελλες.
Όσα θέρισες θα δέσεις, κι όσα δέσεις θα κουβαλήσεις.
Όταν θερίζεις τα πολλά άσε και λίγα στάχυα για το φτωχό.
Ότι σπείρεις θα θερίσεις.
Στάχυ το σταχάκι έφκιασε η γριά χεροβολάκι.
Στο θέρο, πετάει κι ο παπάς ράσο και καπέλο.
Τ’ Αγιαννιού του θεριστή, ούτε κότα στην αυλή.
Τ’ Αγιαννιού του Ριγανά πάνε οι βλάχοι στα βουνά.
Τα σπαρμένα θερίζεις κι όχι τα άσπαρτα.
Τζίτζικας λάλησε πάρτε τα δρεπάνια σας.
Το καλοκαίρι θερίζει, ο Χειμώνας τρώει.
Τον θεριστή τον κούρασε ο κακός χειμώνας.
Τον Ιούνη αφήνουν το δραπάνι και σπέρνουν το ραπάνι.
Τον Ιούνη σκάει το γουρούνι.
Τον κακό τον θεριστή τον τρουπάει και το άγανο της βρώμης.
Τον κακό τον Θεριστή, κάθε πέντε και βροχή.
Τον Μάη πίνε νερό και τον Θεριστή ξύδι.
Του κακού του θεριστή το δρεπάνι ποτέ δεν κόβει.
Χάρος είναι και θερίζει και κανέναν δεν γνωρίζει.
ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΤΟ ΜΗΝΑ ΙΟΥΛΙΟ (ΑΛΩΝΑΡΗ)
Ιούλιος ο 7ος μήνας του χρόνου που έχει 31 ημέρες. Ο Μάρκος Αντώνιος ονόμασε τον μήνα αυτό Ιούλη τα τιμήν του Ιουλίου Καίσαρα, που ονομαζόταν Γάιος και γεννήθηκε αυτό τον μήνα (100 π.Χ.). Στην αρχαιότητα ονομαζόταν Εκατομβαιών (17 Ιούλη – 15 Αυγούστου). Ο ήλιος βρίσκεται στον Λέοντα. Ονόματα του Ιούλη: Αλωνάρης, Αλωνιστής, Αλαξόκαιρος, Γυαλιστής, Χορτοκόπος, Λιοτρόπης, Δευτερογιούνης, Κανίστρας, Μαζωχτής και Καψιάρης.
Αν έρθει ο Αλωνάρης και γυαλίσουνε τ’ αμπέλια θ’ ακούσεις τραγούδια και χαρές απ’ του χωριού τα κοπέλια.
Άλλοι θερίζουν κι αλωνίζουν κι άλλοι τρώνε και σκορπίζουν.
Αλωνάρη με τ’ αλώνια και με τα χρυσά πεπόνια.
Αλωνάρης τ’ αλωνίζει, Αύγουστος τα ξεχωρίζει.
Αλωνάρης προκομμένος κι ο Φλεβάρης ποντισμένος.
Αλώνια σκεπασμένα, κώλος αναπαμένος.
Αλωνίζει ο διάβολος.
Από κακό αλώνι κακή σοδειά θα ’χεις.
Από τ’ Αη – Λιός και πέρα τον κακό καιρό καρτέρα.
Από τ’ αλώνια και στον μύλο.
Από τον Αλωνάρη και μετά παίρνει ο μυλωνάς φωτιά.
Από τ’ Αλωνάρη την δεκάτη θέλει και τα’ αμπέλι δραγάτη.
Από τ’ αλώνι και στον μύλο, κι από τον μύλο στον φούρνο.
Έβγα τον Μάρτη στα προσήλια και τον Αλωνάρη πιάσε αποσκήλια.
Γάιδαρος έσπειρε, γάιδαρος κουβάλησε, γάιδαρος αλώνισε, γάιδαρος τρώει άχερα.
Είδες μπαρδαλίτσα, τρέχα για σαρωματίτσα.
Έφτιασε κι ο γύφτος αλώνια.
Έχε γερόντου γνώση κι ο Αλωνάρης θα σου δώσει.
Έχει αγέρα αλωνίσιο.
Η αλεπού τον Αλωνάρη βγαίνει να μαζώξει χάρη.
Ήρθε τ’ Αη – Λιός, γύρισε ο καιρός τ’ αλλιώς.
Θεριστή και Αλωνάρη μην υπολογίσεις το ταγάρι.
Κακά αλώνια, σκατά πλεμόνια.
Κακός ο αλωνιστής, σάπιο το στυγερό.
Κακός ο Αλωνάρης και ο νοικοκύρης νηστικός.
Κακό τ’ αλώνι, κακός αγέρας, κακό και το δριμόνι.
Κάλιο λόγια στο χωράφι, παρά μάγγανα στ’ αλώνι.
Κατά τον νοικοκύρη και τ’ αλώνια.
Κλέψε – κλέψε ο Αλωνάρης, κλέψε κι ο μυλωνάς, κλαίει ο φουκαράς.
Κότα χήνα τον Γενάρη και παπί τον Αλωνάρη.
Κρατάει τ’ αλώνι τον σπόρο του.
Μ’ ένα σπόρο δεν θερίζεις.
Μπήκε ο Αλωνάρης, χαίρεται ο μουρντάρης.
Μπονόρα – μπονόρα θέριζε κι’ αλώνιζε το γιόμα.
Μπρός πίσω τ’ Αηλιός σπορίζει η πέτρα στο γιαλό.
Όξω φτώχεια, μέσα σβουνιά να ’χω αλώνια λαγαρά.
Όπου πολλοί αλωνίζουνε, χάνεται κι ο σπόρος.
Ο Προκόπης κόβει αγγούρια, η Αγιά Μαρίνα σύκα κι ο Αηλιάς τα σταφυλάκια μεσ’ στα βεργοπανεράκια.
Όσο και να σκουπίσεις τ’ αλώνια θα μείνει και για τα πουλιά.
Πουτάνας τύχη, άνοιξε τον μήνα Αλωνάρη.
Στ’ αλώνια χαίρονται και τα μυρμήγκια.
Τα κακορίζικου το χωριού τον Αλωνάρη μήνα πάντα βρέχει.
Τ’ Αηλιός καρύδι, της Σωτήρος σταφύλι και της Παναγιάς σύκο.
Τέλειωσε τ’ αλώνισμα κάνε κουμάντο για ξεχειμώνιασμα.
Τζάτζαλα και μάτζαλα και τον Αλωνάρη κάτζαλα.
Τζίτζικας λάλησε, μαύρη ρόγα γυάλισε.
Της Άγιας Μαρίνας σύκο, του Αη – Λιά σταφύλι και του Αγίου Παντελεήμονα γιομίζει το μαντήλι.
Τον Αλωνάρη αρχίζει να παίρνει κι η ελιά το λάδι.
Τον Αλωνάρη βλέπει ο φτωχός τον ιδρώτα του.
Τον Αλωνάρη έβρεχε στον ποντισμένο τόπο.
Τον Αλωνάρη έχει χάρη, τράγος και κριάρι.
Τον Αλωνάρη παίρνει φωτιά και το λιθάρι.
Τον μήνα Αλωνάρη τ’ αλώνια έχουν την χάρη, προτού πάνε στ’ αμπάρι.
Τον Αλωνάρη χαίρεται κι η φτώχεια.
Τον Ιούλη γιομίζει και του φτωχού το σακούλι.
Τον καλό τον Αλωνάρη φκιάνει κι ο φτωχός πιθάρι.
Τον Μάρτη φάε λάχανα, τον Αλωνάρη ζεστή κουλούρα και στα μεσοσπορίτικα, γάλα από γαϊδούρα.
Τον μήνα Αλωνάρη γιομίζει ο νοικοκύρης το πιθάρι.
Του νοικοκύρη, τον Αλωνάρη, κάνει ο κώλος του αγκωνάρι.
Του παπά η θημωνιά κάνει κούρμπα και κοιλιά, και του δόλιου του εργάτη έχει μόνο ένα δεμάτι.
Φύσα Αλωνάρη και κράτα τη βροχή μην ψοφήσουν οι φτωχοί.
Φυσάει ο Αλωνάρης χαίρεται ο πασπαλιάρης.
Φύσηξε ο Αλωνάρης έφαγε ο πασπαλιάρης.
ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ
Ο 8ος μήνας του χρόνου που έχει 31 ημέρες. Πήρε το όνομα αυτό από την Ρωμαϊκή σύγκλητο το 27 π.Χ. προς τιμή του Οκταβιανού που κατάκτησε τον τίτλο του Αυτοκράτορα με το «Αύγουστος» που θα πει «σεβαστός». Τον τίτλο αυτό μετά τον Οκταβιανό είχαν όλοι οι ηγεμόνες της Ρώμης. Στην αρχαιότητα λεγόταν Μεταγειτνιών από τις 16 Αυγούστου έως τις 14 Σεπτέμβρη. Ο ήλιος βρίσκεται στην Παρθένο. Ονόματα του Αυγούστου: Δραγάτης, Καλόμηνας, Συκολόγος, Δριμάρης, Μουρντάρης, Σταφυλάς, Πενταφάς, Χέστης, και Φαγάς. Έχει καθιερωθεί ως μήνας των διακοπών για τους εργαζόμενους.
Αλωνάρης τ’ αλωνίζει κι ο Αύγουστος τα ξεχωρίζει.
Αν πάει ο Αύγουστος καλά και ρίξει δυο νεράκια θα δείτε στα κρασοπουλειά αφέντες και παιδάκια.
Απ’ του Αυγούστου την ενάτη, βάλε στ’ αμπέλι δραγάτη.
Από τον Αύγουστο κάπα κι από τον Μάρτη πουκάμισο.
Από τον Μάρτη καλοκαίρι κι από τον Αύγουστο χειμώνας.
Αύγουστε καλέ μου μήνα να ’σουν δυο φορές τον χρόνο.
Αύγουστε τραπεζοκόμε να ’σουν τρεις φορές το χρόνο.
Αυγουστιάτικα πανηγύρια και αποκοπή τα γίδια.
Αυγουστιάτικες γιορτές, πάνε οι γίδες οι καλές.
Αυγουστιάτικο φεγγάρι ήλιος μέρας μοιάζει.
Αύγουστος άβρεχτος, μούστος άμετρος.
Αύγουστος για πανιά και Μάρτης για τα ξύλα.
Έφυγε ο Αλωνάρης ήρθε ο Αύγουστος ο φαγανιάρης.
Η μέλισσα με το κεντρί τον μήνα Αύγουστο βαρεί.
Ήρθε ο Αύγουστος πάρε την κάπα σου.
Ήρθε φτωχέ ο Αύγουστος κι ο κώλος σου ξεβράκωτος.
Κάθε πράμα στον καιρό του και ο κολιός τον Αύγουστο.
Καλός ο ήλιος του Μαρτιού τ’ Αυγούστου τα φεγγάρια.
Κατά τον Αύγουστο και τα πιθάρια.
Μακάρι σαν τον Αύγουστο να ήταν όλοι η μήνες.
Μην ψωνίσεις προβατίνα και φοράδα τον Αύγουστο μην τάξεις και σε γυναίκα.
Μήτε τον Αύγουστο κρασί, μήτε τον Μάη στάρι.
Μπάζω τον Αύγουστο να ’χεις τον χειμώνα.
Μπήκαμε στον Αύγουστο στην πόρτα του Χειμώνα.
Μπήκε ο Αύγουστος νάτος ο Χειμώνας.
Να ’σαι καλά τον Αύγουστο που είναι παχιές οι μύγες.
Ο Αύγουστος πλάκωσε, η άκρη του χειμώνα.
Ο Αύγουστος προγκάει τα φίδια.
Ο ήλιος του Μαρτίου του Αυγούστου το φεγγάρι.
Ο Μάρτης φέρνει τις χαρές κι ο Αύγουστος τις συμφορές.
Ο τεμπέλης τον Αύγουστο αλωνίζει.
Οι αστραπές τ’ Αυγούστου, σαν γεροντικές πορδές, αλλού τις περιμένεις κι αλλού τι βλές.
Ούτε ο Αύγουστος Χειμώνας , ούτε ο Μάρτης Καλοκαίρι.
Όποιος θέλει να μείνει γερός τον Αύγουστο σε γυναίκα μην πάει.
Όποιος τον Αύγουστο θέλει να ερωτευθεί σε ξένο σπίτι να μην μπει.
Όταν αρχίσει ο Αύγουστος να δειχνωχειμωνιάσει, ο γεωργός τ’ αλέτρι του αμέσως να ταιριάσει.
Όταν βρέχει τον Αύγουστο, βρέχει μέλι και μούστο.
Πάτησε ο Αύγουστος κι η άκρη του χειμώνα, παύει ο φτωχός το δειλινό κι ο άρχοντας τον ύπνο.
Στ’ Αυγούστου τις γιορτές παντρεύονται κι οι λιανές.
Τ’ Αυγούστου οι δρίμες στα πανιά και του Μαρτιού στα ξύλα.
Τ’ Αυγούστου οι πρώτες καλές του Γεναριού βγαίνουν ξινές.
Τον Αύγουστο τον χαίρονται οπ’ έχει να τρυγήσει.
Του Μαρτίου τα Σάββατα τ’ Αυγούστου οι Δευτέρες.
Φύλαξε Αυγούστου τα καλά σου, σαν το βρακί της κυρά σου.
Χρόνια πολλά τον Αύγουστο που ’ναι παχιές οι μύγες.
ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ
Τ’ Αυγούστου το νερό, αρρώστεια στο ελαιοκαρπό.
ΣΕΠΤΕΜΒΡΗΣ
Παροιμίες και παροιμιώδεις εκφράσεις
Είναι ο 9ος μήνας του χρόνου και έχει 30 ημέρες. Τον μήνα αυτό οι Ρωμαίοι τον ονόμαζαν έβδομο και ήταν πραγματικά ο έβδομος, διότι ο πρώτος μήνας των Ρωμαίων ήταν ο Μάρτιος. Αλλά όταν ο Νουμάς έκανε τον πρώτο μήνα του έτους τον Γενάρη, ο μήνας αυτός κράτησε το πρώτο του όνομα ενώ ήτανε ο ένατος. Προέρχεται από το Λατινικό SEPTEN – επτά. Στην αρχαιότητα λεγόταν Βοηδρομιών και άρχιζε από τις 15 Σεπτέμβρη έως 13 Οκτώβρη. Ο ήλιος βρίσκεται στον Ζυγό. Ονόματα του Σεπτέμβρη: Τρυγητής, Σταυριάτης, Σταφυλάρης, Σποριάρης, Πατητής, Χρυσάφυλλος και Πρωτοχείμωνος. Στη Μάνη τον αποκαλούσαν και Ορτυκολόγο, γιατ΄τότε γινόντουσαν τα μεγάλα περάσματα των Ορτυκιών. Αρχή νέας περιόδου θεωρούν οι αγρότες την 14 Σεπτέμβρη ήτοι του Σταυρού. Σπάνε επίσης το ρόδι στο σπίτι τους και το ανθοστολίζουν για να πάει καλά η επόμενη χρονιά. Η 14 Σεμπτέβρη, ήτοι του Σταυρού, ήταν η έναρξη του ενοικίου ενός χωραφιού και διαρκούσε μέχρι του Σταυρού του επομένου έτους αν ήταν για λιβάδι και για τέσσερα χρόνια αν προοριζόταν για σπορά. Τον Σεπτέμβρη πίστευαν παλιά ότι ο Χάρος έγραφε το δεφτέρι του για όσους έπρεπε να πάρει αυτή τη χρονιά. Για να μαντέψουν αν κάποιος πέθαινε από την οικογένεια έβαζαν καρύδια στα κεραμίδια ανάλογα με τους ανθρώπους του σπιτιού. Όσα καρύδια έβγαιναν κούφια τόσοι θα ήταν οι θάνατοι της χρονιάς. Είναι ακόμα και ο μήνας ενάρξεως των σχολείων.
Αδέρφια μαλωμένα, σταφύλια πατημένα, σαν του Τρυγητή το αίμα.
Αμούχτι κρασί κι ας είναι και ξύδι.
Αν βρέξει ο Μάης ένα νερό κι αν ξέρεις τα μερομήνια καρτέρα πότε θα ’ρθει ο τρυγητής να πιάσεις τα κοφίνια.
Αν βρέξει ο τρυγητής χαρά στον τυροκόμο.
Αν δεν κάνει καλές μέρες δεν γιομίζουν οι βαρέλες.
Από κακό Τρυγητή, ούτε μπότσα, ούτε κρασί.
Απ’ του Σταυρού και πέρα άλλαξε ο βλάχος βέρα. (στρούγκα)
Γενάρη και Τρυγητή μένουν τα πρόβατα δίχως φαΐ.
Έφθασε ο Τρυγητής, ξαπόστασε ο δραγάτης.
Η πορδή του πατητή, μοσχοβολάδα στο κρασί.
Ήρθε του Σταυρού, τέλος του Καλοκαιριού.
Ή σταφύλια τρυγάμε ή σταφύλια πατάμε.
Θέλεις τρύγα και κουβάλα, θέλεις τρύγα και τραγούδα.
Θέρος, τρύγος, πόλεμος.
Κάθε κλήμα και πανέρι κάθε κούρβουλο και μπότσα.
Καλός ο Τρυγητής, χαίρεται ο μπεκρής.
Κακός ο Τρυγητής, άδεια τα βαγένια.
Μάης άβρεχτος, μούστος άμετρος.
Μάης άβρεχτος, Τρυγητής χαρούμενος.
Μπροστά πάει ο τρυγητής και παρά πίσω ο πατητής.
Ξένα τα σταφύλια, ξύδι το κρασί.
Ο δραγάτης στ’ αμπέλια κι ο διάβολος στα βαρέλια.
Ότι φέρει ο τρυγητής θα πατήσει ο πατητής.
Ούτε ρόγα στο τσαμπί, ούτε κώλος θα βραχεί.
Σεπτεμβριάτικος καιρός πότε κάφτης πότε βροχερός.
Σεπτέμβρη σέμπρο γύρευε, τα βόδια σου λιχάτευε και τα παιδιά σου τάιζε.
Τ’ αμπέλι μετά τον Τρυγητή δεν σε θέλει.
Της Αγίας Σοφιάς, πάρε κοφίνι να τρυγάς.
Της όμορφης το τρυγοκοφίνι, όλη μέρα παίρνει και δίνει.
Τον κακό τον τρυγητή ούτε ρόγα ούτε τσαμπί.
Τον Σεπτέμβρη κακοκαιριά μην σ’ βρει.
Τον Σεπτέμβρη ο καλός νοικοκύρης σέμπρο θέλει να εύρει.
Τον Τρυγητή η χήρα πιάνει στα σκέλια ψείρα.
Τον τρυγητή μην αρνηθείς, και φίλο να μην πιάσεις.
Τον Τρυγητή μυρίζει κρασί και το βρακί.
Τον Τρυγητή στάρι σπείρε και στο πανηγύρι σύρε.
Τον Τρυγητή του αμπελουργού πάνε χαλάλι οι κόποι.
Τον Σεπτέμβρη τα σταφύλια τον Οχτώβρη τα κουδούνια
Τον Τρυγητή στάρι σπείρε κι όπου θελήσεις σύρε.
Τον Τρυγητή τ’ αμπέλια μαζώνουν τα κοπέλια.
Του Τρυγητή τα λίγα κοφίνια φέρνουν στο μπεκρή μεγάλη γκρίνια.
Τον Σεπτέμβρη χόρτασε κι ο κώλος της μυλωνούς αλεύρι.
Του Σταυρού μέχρι τ’ Αγιανιού ήρθε η ώρα τ’ αμπελιού.
Του Σταυρού κοίτα κι από του Αη –Γιωργιού ξεκοίτα
Του σταυρού, άλλος νοικοκύρης εδώ κι άλλος αλλού.
Του δραγάτη η κυρά τον Τρυγητή βλέπει χαρά.
Τρύγα τα δικά σου αμπέλια κι όχι τα ξένα.
Χαλάζι του τρυγητή, ούτε ρόγα στο τσαμπί.
ΠΑΡΟΙΜΊΕΣ ΚΑΙ ΠΑΡΟΙΜΙΩΔΕΙΣ ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΤΟΝ ΜΗΝΑ ΟΚΤΩΒΡΗ
Οκτώβρης είναι ο 10ος μήνας του χρόνου και έχει 31 ημέρες. Το όνομά του το πήρε από το OCTO (οκτώ) από τους Ρωμαίους και κράτησε και σε μας το ίδιο όνομα.
Ονομαζότανε από τους Ρωμαίους Φοτίνος προς τιμή της αυτοκράτειρας Φαυστίνας. Στην αρχαιότητα ονομαζόταν Πυαναγιών (Πυναγιών, Μετόπωρον, Τρυγητός, Σκορπιός, Πρωτοβρόχη), άρχιζε από τις 14 Οκτώβρη μέχρι τις 12 Νοέμβρη. Ο ήλιος βρίσκεται στον Σκορπιό. Άλλα ονόματα του Οκτώβρη : Αϊδημητριάτης, Μπρουμάρης, Σπαρτός, Βροχάρης, Σποριάς και Πόρτα του Χειμώνα.
Θεωρούσανε παλιά τον Οκτώβρη μήνα της σποράς των δημητριακών και όποιος έσπερνε αυτόν τον μήνα ήτανε και νοικοκύρης. Τον Οκτώβρη επίσης ήτανε ο μήνας της επιστροφής των τσοπαναραίων από τα βουνά στα χειμαδιά, όπου γινόντουσαν διάφορες εορταστικές εκδηλώσεις από τους τσοπάνηδες να πάει καλά η χρονιά και ιδίως ο επερχόμενος χειμώνας.
Επίσης τον Οκτώβρη γινόντουσαν οι τελευταίες προμήθειες για τον επερχόμενο Χειμώνα.
Άγιος Δημήτρης έρχεται στα χιόνια φορτωμένος.
Αϊ – Δημητράκη, μικρό καλοκαιράκι.
Αν βρέξει τ’ Αϊ – Λουκά, χέσε μέσα στα βρακιά.
Αν δεις Οκτώβρη με νερά, Φλεβάρη χιονισμένο φτιάξε διπλοκάσονα, μην πάει σπυρί χαμένο.
Αν μ’ αγαπάει ο Σπαρτός θα φάει κι ο φτωχός.
Αχάμνυνε σαν καματιάρικο άλογο τον Οκτώβρη.
Βρέχει ο Σποριάρης, σκάει ο ψειριάρης.
Γενάρη γαμηδόδερνε, τον Μάη απηδοβόλα και τον Οχτώβρη τον καλό κάτσε και γεννοβόλα.
Ήρθε ο Οκτώβρης, φωλιάσανε οι ψείρες.
Κάλιο κακός Οκτώβρης παρά καλός Δεκέμβρης.
Λασπόκανε τον Οκτώβρη, διπλάπλωνε τον Αλωνάρη.
Μέρες του Οκτωβριού, θύμισες του καλοκαιριού.
Ο Αγιώργης τ’ ανοίγει και ο Αϊ Δημήτρης τα κλείνει. (Εννοεί την αρχή και το τέλος των πανηγυριών)
Οκτώβρη δεν έσπειρες; Οχτώ σωρούς δεν έκανες.
Οκτώβρη και Μάρτη μην έχεις αναμπιστοσύνη.
Οκτώβρη μήνα έσπειρες, οκτώ σειρές αλώνια έφτιαξες.
Οκτώβρη μήνα σπέρνε και πάρε εργάτες και θέριζε και δένε.
Οκτώβρης βροχερός, Οκτώβρης καρπερός.
Οκτωβριάτικος ήλιος καίει και λιγώνει.
Οκτωβριάτικο καλοκαιράκι γιομίζει κι η ελιά λαδάκι.
Όποιος αχαμνύνει τον Οκτώβρη, τον Χειμώνα πεθαίνει.
Όποιος σπέρνει τον Οκτώβρη έχει οχτώ σειρές αλώνι.
Οκτώβρης λασπώνει, Θεριστής θυμώνει.
Ούτε στη σπορά, ούτε στ’ αλώνια, ούτε και σπυρί στα δρυμόνια.
Πέρασε του Αϊ – Δημητράκη, άναψε γριά το τζάκι.
Σπείρε τον Οκτώβρη σε λασπερά κι αγόρασε δρεπάνια πολλά.
Στα μέσα του Οκτωβριού μοιάζει του καλοκαιριού.
Στο κακό χωριό Οκτώβρη μήνα παίρνουνε γαμπρό.
Στου Οκτώβρη τις ζεστασιές γκαστρώνονται και οι μεστιές.
Στου Οκτώβρη τα μισά κατεβαίνουν οι βλάχοι απ’ τα βουνά.
Στου Οκτώβρη τα μισά θέλει μάζωμα κι η ελιά.
Στου Οκτώβρη τα τέλεια θεριεύουνε τα χέλια.
Στου Οκτώβρη τα πρωτοβρόχια, πιάσε τα προσήλια κι άσε τ’ απόσκια.
Τ’ Αϊ – Δημητριού, μικρό καλοκαιράκι, κράτα το πουκάμισο και πέτα το σακάκι.
Την χήρα, από τον Οκτώβρη την πιάνουν οι κρυάδες.
Τον Οκτώβρη τον καλό χορταίνει η γης νερό.
Τον Οκτώβρη παντρέψου και τον Μάρτη ζωντοχηρέψου.
Τον Οκτώβρη παίρνει κι η αρκούδα πόδι.
Τον Οκτώβρη το μ…ί βελάζει σαν αρνί.
Τον Σεπτέμβρη τα σταφύλια τον Οχτώβρη τα κουδούνια.
Τον τρυγητή ξερόκανε τον Άγιο-Δημήτρη λασπόκανε.
Του Αγίου Λουκά σπείρε κουκιά.
Του Οκτώβρη η αποσκίλα, ψοφάει γεννημένη σκύλα.
Του Οκτώβρη η σπορά κάθε στάχυ μια οκά.
Του Οκτώβρη οι βροχές, στο ζευγολάτη είναι χρυσές.
Του Οκτώβρη οι δουλειές σπορά κι’ ελιές.
Του Οκτώβρη οι σπορές φκιάνουν τρανές θημωνιές.
Του Οκτώβρη το καματίκι ούτε βάρκα ούτε καΐκι.
Του Οκτώβρη το κοκορόβι κάνει την ελίτσα ρόδι.
Χάθηκε σαν το φίδι τον Οκτώβρη.
Χαρά στα κονάκια του γαμπρού που γιομάτα έχει τ’ αμπάρια, χαρά και στης νύφης τα προικιά από τον Οκτώβρη και μετά.
Ψείρα μπήκε τον Οκτώβρη στον κόρφο σου; Εκεί θα ξεχειμωνιάσει.
ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ ΚΑΙ ΠΑΡΟΙΜΙΩΔΕΙΣ ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΜΗΝΟΣ ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ
Ο Νοέμβριος, κατά την αρχαιότητα λεγόταν Μαιμακτηριών. Προέρχεται από το Λατινικό NOVEM εννέα, στους Ρωμαίους ήταν ο ένατος μήνας του έτους.
Σήμερα είναι ο ενδέκατος μήνας και έχει τριάντα ημέρες.
Η Ρωμαϊκή Σύγκλητος είχε προτείνει να ονομαστεί ο μήνας αυτός Τιβέριος προς τιμή του Αυτοκράτορα Τιβέριου, που γεννήθηκε αυτόν τον μήνα. Όμως ο Τιβέριος αρνήθηκε αυτή την πρόταση. Άρχιζε από τις 13 Νοέμβρη έως και 11 Δεκέμβρη. Ο ήλιος κατά τον μήνα αυτόν βρίσκεται στον Τοξότη.
Ονόματα του Νοεμβρίου: Νοέβρης, Σπυριάς, Αγιαντριάς, Ταξιάρχης, Αιφιλιππιάτης, Παισνιστής, Βροχάρης, Σποριάς, γεροντοκούτσουρος και Μαζωχτάρης.
Αγιαντρέας φεύγει στο χειμώνα μας παντρεύει.
Αι – Ανδρέας έφθασε, το κρύο αγριεύει.
Αν βρέχει τ’ Αγιά Αντρεός, θα είναι ο Μάης καυτερός κι αν τ’ Αγια Αντρεός χιονίζει, ο Απρίλης τα σπαρτά μαυρίζει.
Αν πιάσει (βροχή) Νοέμβρη απ’ το πρωί, έχε ελπίδα παντοχή. Αν πιάσει από το γιόμα χώσου μέσα στο σπίτι σου και βρώμα.
Απ’ τ’ Αγιά Αντρεός και μετά τρύπωσε ο γέρος στα σκουτιά.
Απ’ τα μέσα του Νοέμβρη κι η χήρα παντρειά γυρεύει.
Απ’ της Αγια Κατερίνης όξω ζωντανά μην αφήνεις.
Από το θέρος ως τις ελιές δεν σ’ απολείπονται οι δουλειές.
Έφυγε ο Νοέμβρης κι ήρθε ο Δεκέμβρης.
Κούρος κράζει και ο Νοέμβρης τ’ αλλάζει.
Ο Νοέμβρης ο καλός στους γερόντους είναι γιατρός.
Όποιος δεν έχει να φάει τον Νοέμβρη, Χειμώνα να ξέρει δεν βγάνει.
Ο τεμπέλης τον Νοέμβρη βγαίνει ξύλα για να βρει.
Ο τεμπέλης τον Νοέμβρη έψαχνε να βρει τ’ αλεύρι.
Ο φτωχός ο Φίλιππος στο χωράφι απόκρευε.
Όταν η Πούλια βασιλεύει ο καλός ζευγολάτης αποσπέρνει.
Πέρα από της Αγια Κατερίνης ψωμί σε ξένο μην δίνεις.
Σαραντάημερο, σαραντάγνωμο.
Τ’ Αγιαντρεός θεριεύει ο καιρός.
Τ’ Αγιαντρεός ο καιρός θεριώνει, χώνει τη γριά στο παραγώνι.
Τ’ Αγιαντρεός, αντρειεύει ο καιρός.
Το Νοέμβρη και Δεκέμβρη φύτευε καταβολάδες.
Τον Νοέβρη κάψε απόκλαρα και τον Γενάρη κούτσουρα και κουτσοφλέφαρο ψάξε για παλούκια.
Τον Νοέβμρη ο ανόητος έβαλε για σπορά.
Τον Νοέμβρη μην δανείζεις κουκιά κι’ αλεύρι.
Τον Νοέμβρη μήνα σπείρε.
Του Νοέμβρη οι αποδουλειές του τεμπέλη πέφτουνε βαριές.
Του Νοέμβρη τα βερεσέδια, χώσανε τον τσοπάνη στα γρέκια.
Του Νοεμβριού το χιόνι ποτίζει τους γερόντους αφιόνι.
Του Σαραντάημερου η μέρα, καλημέρα καλησπέρα.
Φοβήθηκε ο παπάς τον Νοέμβρη και ο Δεσπότης τον Φλεβάρη.
ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ ΚΑΙ ΠΑΡΟΙΜΙΩΔΕΙΣ ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ
Είναι ο δωδέκατος μήνας του έτους και έχει 31 ημέρες.
Πήρε το όνομά του από το Λατινικό DECEM (δέκα), δηλαδή δέκατος, στην πραγματικότητα όμως είναι ο δωδέκατος μήνας. Ο Κόμμαδος είχε ονομάσει αυτόν Αμαζόνιο, προς τιμή της ερωμένης του. Στην αρχαιότητα λεγόταν Ποσειδών και άρχιζε από τις 12 Δεκεμβρίου έως τις 20 Ιανουαρίου. Ο ήλιος βρίσκεται στον αστερισμό του Αιγόκερω. Άλλα ονόματα του Δεκέμβρη: Χριστουγεννάς, Χριστουγεννιάρης, Χριστιανιάρης, Αϊνικολός, Χαμένος, Μεσοχειμωνιάρης, Κακοβγάλτης, Κλεφτοημεριάτης, Μικροημεριάτης και Αγκομαχάρης. Τον μήνα αυτό είναι οι πρώτες διακοπές των σχολείων και ο μήνας των δώρων των Χριστουγέννων, εν ολίγοις ο μήνας των παιδιών.
Αγία Βαρβάρα μίλησε κι ο Σάββας απολογήθη: - Μαζώχτε ξύλα κι άχερα και σύρατε τα στο μύλο, τι ο Άγιο Νικόλας έρχεται στα χιόνια φορτωμένος.
Αγία Βαρβάρα φώναξε κι Άγιος Νικόλας απεκρίθη.
Άγιε Νικόλα βόηθα με. – Κούνα και συ τα χέρια σου.
Άγιε μου Νικόλα σώσε με και σου τάζω τον αδερφό μου καλόγερο.
Άγιε Νικόλα βόηθα με, Βαρβάρα μου λυπήσου με και συ καημένε Σπυρίδωνα θυμήσου με.
Άγιος Νικόλας φώναξε, Βαρβάρα απολογήθη και συ μικρέ Σαββατιανέ φύγε από την μέση.
Αϊ Νικόλα Καραβιάρη, κάνε μου και τούτη τη χάρη.
Ανάθεμα στον Χάροντα που μ’ άφησε χήρα κι ο Δεκέμβρης ο κακός που μου ’φερε τέτοια πύρα.
Αν βρέξει ούλο το Δεκέμβρη και χιονίσει τον Γενάρη, χαρά σ’ εκείνο το ζευγά με το τρανό αμπάρι.
Απ’ τα μέσα του Δεκέμβρη η μέρα πάλι απάνου της παίρνει.
Απ’ τα Νικολοβάρβαρα αρχίζει ο Χειμώνας.
Απ’ του Αϊ – Σπυρίδωνα η μέρα μεγαλώνει σπυρί – σπυρί.
Βαρβάρα βαρβαρώνει, Σάββας σαβανώνει, Αϊ Νικόλας παραχώνει.
Γύρω – γύρω του Χριστού η καρδιά του Χειμωνιού.
Δέκα μέρες του Δεκεμβριού ίσον μισός Χειμώνας.
Δεκέμβρη και Γενάρη σε διακονιάρη μην κάνεις χάρη.
Δεκέμβρη μήνα χόρευε κι αν έχεις ασκιά απήδαγε.
Δεκεμβριάτικη διαταγή, ούτε σκυλί δεν αλυχτεί.(Αναφέρεται στα Δεκεμβριανά)
Δεκέμβριος Χριστού γέννηση και καλός μας χρόνος.
Είχαμε δεν είχαμε τον κακό Δεκέμβρη για διακονιά εβγήκαμε.
Η αλεπού τον Δεκέμβρη μήνα διώχνει τ’ αλεπόπουλα από την φωλιά της.
Η γριά Νέτζω χάλευε τον Δεκέμβρη μήνα κεράσια.
Ήρθε και ο Δεκέμβριος με παγωνιά και κρύο, είναι ο καιρός για δύο.
Καλά να είσαι Δεκεμβράκη και με χιόνια και με νεράκι.
Καλός να ’σαι κυρ – Χειμώνα. – Ότι ειπεί ο κυρ – Δεκέμβρης.
Μαδημένο κοράκι τον μήνα Δεκέμβρη ψοφάει.
Μάζωξε ξύλα κι άχερα και τράβα και στο μύλο, Δεκέμβρης μήνας έρχεται, δεν ξέρει από φίλο.
Με κλάματα ο Δεκέμβρης δεν περνάει.
Μπρος πίσω του Χριστού τα Νικολό – Βάρβαρα.
Μπρος πίσω τα Νικολοβάρβαρα βαρύς χειμώνας κάνει.
Να ’ναι Χριστούγεννα στεγνά τα φώτα χιονισμένα και τα λαμπρά βρεχούμενα αμπάρια γιομισμένα.
Ο Δεκέμβρης κι ο Γενάρης του διαβόλου το ζευγάρι.
Όποιος πεινάσει τον Δεκέμβρη, το μεσοχείμωνο θα πεθάνει.
Ο ήλιος του Δεκεμβριού βγάνει στ’ αλώνι την αλεπού.
Το τραγούδι με τον τρύγο, το Δεκέμβρη με παραμύθια.
Τον Δεκέμβρη τα ζουζούνια κρύβονται κι οι χήρες κλαίγονται.
Τον Δεκέμβρη σαν χιονίζει καλή σοδειά μυρίζει.
Τον κακό Δεκέβρη έμεινε κι ο μυλωνάς απ’ αλεύρι.
Τον κακό Δεκέμβρη ψάχνουν κι οι νοικοκυραίοι γ’ αλεύρι.
Τον Νοέμβρη και Δεκέμβρη φύτευε καταβολάδες.
Του Αγίου Μηνά βασιλεύει η Πούλια. (10 Δεκεμβρίου)
Του Αγίου Νικολάου κοντά στο γρέκι, γιατί ψοφούν τα γίδια.
Του Αγίου Νικολάου που ’ναι της στεριάς και του πελάγου.
Του ανθρώπου η ψυχή στα μέσα του Δεκέμβρη ψυχορραγεί.
Του γέρου η πορδή τον Δεκέμβρη μήνα αστράφτει και βροντεί.
Του Δεκέμβρη η μέρα – Καλημέρα – Καλησπέρα.
Του Δεκέμβρη, του Γενάρη, του διαβόλου το ζευγάρι.
Του Δεκέμβρη ο ήλιος ούτε εχθρός μα ούτε και φίλος.
Του ζευγά η χαρά, Χριστούγεννα με χιόνια και νερά.
Χαρά στα Γέννα τα στεγνά, τα φώτα χιονισμένα και τη Λαμπρή βρεχόμενη, τ’ αμπάρια γιομισμένα.
Χιόνι του Δεκεμβριού χρυσάφι του Καλοκαιριού.
Χωρίς ψωμί, φωτιά και παρέα Δεκέμβρης δεν βγαίνει.