Καταγραφή επιμέλεια Ηλίας Τουτούνης
Ανεμογκάστρωμα ή ανεμογκάστρι, λέγεται η κατάσταση που βρίσκεται η γυναίκα, στην οποία εμφανίζονται όλα τα συμπτώματα της εγκυμοσύνης όπως συνεχείς ζαλάδες, διακοπή περιόδου, συχνοί εμετοί, συχνή ενούρηση, φούσκωμα κοιλιάς, ελαφρύ πρήξιμο προσώπου, αύξηση βάρους, πρήξιμο στήθους και κοιλιάς, και σε μερικές περιπτώσεις έχει την αίσθηση ότι το «μωρό» κινείται και προκαλεί πόνους στην κοιλιά.
Τα συμπτώματα του ανεμογκαστρώματος είναι ακριβώς ίδια με αυτά μιας κανονικής εγκυμοσύνης. Αυτό είναι και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της ψευδοκύησης, ότι η σκέψη καταφέρνει να ξεγελάσει το σώμα. Μια γυναίκα μ’ ανεμογκάστρι, εύλογα νομίζει ότι είναι έγκυος. Βασικά δεν υπάρχει λόγος σοβαρής ανησυχίας, διότι μετά από μικρό χρονικό διάστημα, όλα αυτά υποχωρούν σταδιακά και η λειτουργία του οργανισμού επανέρχεται σε κανονικές συνθήκες.
Η λέξη ανεμογκάστρι, είναι ουδέτερη και σύνθετη από τις λέξεις άνεμος και γκαστριά (εγκυμοσύνη). Στην ιατρική ορολογία σαν ανεμογκάστρι αναφέρεται ως ψευδοκύηση κυοφορία μύλης, ψευδοεγκυμοσύνη, ή και κατά φαντασία εγκυμοσύνη. Παραδοσιακά για την αντιμετώπιση του ανεμογκαστρώματος αποτείνονταν στην Aνεμογκαστρού ή Ξαρμενίστρα. Αυτή ήταν η πρακτική μαμή που εκμεταλλευόμενη την άγνοια, υποστήριζε ότι θεράπευε το ανεμογκάστρι, που όπως προανέφερα, την ψευδή κύηση και την ψύχωση της λοχείας.
Οι ακριβείς αιτίες του ανεμογκαστρώματος δεν έχουν διευκρινιστεί, μάλλον γιατί δεν πρόκειται για μία συχνή διαταραχή, όμως θεωρείται ότι οφείλεται κυρίως σε ψυχολογικούς παράγοντες. Όταν μια γυναίκα που βιώνει, για παράδειγμα, τον πόνο μιας αποβολής, την απώλεια ενός παιδιού ή προσπαθεί πολύ καιρό να μείνει έγκυος χωρίς να τα έχει καταφέρει και αντιμετωπίζει πρόβλημα υπογονιμότητας, είναι πιο ευάλωτη συναισθηματικά και αυτό μπορεί να την οδηγήσει στο να πιστεύει ότι περιμένει παιδί ενώ κάτι τέτοιο δεν ισχύει.
Ωστόσο, υπάρχουν και κάποιοι φυσικοί παράγοντες που μπορεί να είναι η αιτία του προβλήματος. Έτσι, λοιπόν, δεν θα πρέπει να αποκλείεται το ενδεχόμενο εκτοπικής εγκυμοσύνης, νοσηρής παχυσαρκίας ή ακόμα και κάποιας μορφής καρκίνου, των οποίων τα συμπτώματα μοιάζουν με αυτά της εγκυμοσύνης και μπορούν σχετικά εύκολα να παραπλανήσουν τη γυναίκα.
Ο Δημήτρης Σταρόβας, μ’ ένα ωραίο ποίημα, μας ταξιδεύει σ’ ένα περιστατικό ανεμογκαστρώματος… με πολύ γέλιο!
Απάνω που χαρήκαμε κι αγόρασα και κούνια,
μήνυμα ήρθε απ’ το γιατρό πως θα τα βρω μπαστούνια.
Εδώ μου λέει μη ξαναρθείς δε θες γυναικολόγο,
πρέπει να πας να εξεταστείς σε μετεωρολόγο.
Ανεμογκάστρι ήτανε τσάμπα οι ετοιμασίες,
τσάμπα τα πήραν οι γιατροί τσάμπα και οι εκκλησίες.
Τι ρεζιλίκι ήταν αυτό στην πιάτσα έγινα ρόμπα
και τώρα με φωνάζουνε ο Μεγακλής η τρόμπα.
Ανεμογκάστρι ήτανε τσάμπα οι ετοιμασίες,
τσάμπα τα πήραν οι γιατροί τσάμπα και οι εκκλησίες.
Σε αρκετές περιπτώσεις, από τις καταγραφές που έχω πραγματοποιήσει έχω εντοπίσει πολλές ιστορίες όπου, πραγματικά έγκυες ανύπαντρες κοπέλες, απέδωσαν τα διάφορα συμπτώματα σε ανεμογκάστρι. Όμως για να μην εκτεθούν ιδίως στην ύπαιθρο και στις στενές κοινωνίες, οι δικοί της μόλις αντιλαμβάνονταν την εγκυμοσύνη, διέδιδαν ότι πρόκειται για ανεμογκάστρι και ταυτόχρονα κρυφά προέβαιναν σε διάφορες προσπάθειες, ώστε να επιτύχουν την τεχνητή «αποβολή». Χτυπούσαν την έγκυο όρθια στην κοιλιακή χώρα, την έβαζαν να σηκώνει υπέρογκα γι’ αυτήν βάρη, ν’ ανεβαίνει πολλές φορές σε σκάλες ή απότομες ανηφοριές και κυρίως χρησιμοποιούσαν διάφορα γιατροσόφια για να ρίξουν το «παιδί». Αυτά πολλές φορές απέβαιναν μοιραία και για την ίδια την έγκυο.
Για τις παρθένες ανύπανδρες κοπέλες, που είχαν συμπτώματα εγκυμοσύνης οι γονείς της και κυρίως οι μανάδες, πολλές φορές κρυφά από τους άνδρες τους, καλούσαν την Παρθενογιάτρισσα, για να την εξετάσει, αρχικά εάν είναι παρθένες.
Παπαδοπούλα γκαστρώθηκε, τούμπανο η κοιλιά της!
Μήνα γαμπρός πήγε την ζύγωσε, μήνα τ’ ανεμικά της;
Κι ο παπάς σαν το ’μαθε, με ξόρκια θελά να το ρίξει.
την γριά Μπάμπω εκάλεσε, μια λειτουργιά της στέλνει.
-Μπάμπω η τσούπα μου, γκαστρώθηκε, απ’ ανεμογκάστρι
Και η Μπάμπω δεν γελάστηκε, δεν έπαιρνε από τέτοια
και του παπά τα έψαλε, και την παπαδιά ορμηνεύει.
-Η τσούπα φέρνει, ένα παιδί, δεν είναι απ’ ανεμογκάστρι
μον’ είναι από το ζευγάρωμα, τι είναι και χαλασμένη.
-Σώπα Μπάμπω μην το λες, και μην το κουβεντιάζεις!