Καλώς ορίσατε στην αρχαιότερη ιστοσελίδα της Ηλείας, στο Αντρώνι και στην Ορεινή Ηλεία.

Είναι οι κατάφυτες διαδρομές μέσα στις βελανιδιές και στα πλατάνια στο κέντρο της Κάπελης με τις απόκρημνες πλαγιές, τα σκιερά φαράγγια με τις πολλές σπηλιές, τους καταρράκτες, τους νερόμυλους και τις νεροτριβές, με τις δροσερές πηγές και τα καθαρά ποτάμια... Με τα πετρόχτιστα σπίτια, τα νόστιμα φαγητά και το καλό κρασί, τα αρχοντικά γλέντια και τους φιλόξενους κατοίκους.

Frontpage

ΤΟ ΚΑΤΡΑΜΙ

Συλλογή καταγραφή Ηλίας Τουτούνης

Το κατράμιπροέρχεται από την ιταλική λέξη catrameπου σημαίνει πίσσα, κατ’ άλλους προέρχεται από την αραβική (qaṭrān). Είναι ένα κολλώδες και ελαιώδες υγρό, συνήθως με υψηλό ιξώδες, που παράγεται από ανθρακοποίηση με απουσία του οξυγόνου. Χημικώς, αποτελείται από αρωματικούς υδρογονάνθρακες και ρητινικά οξέα. Είναι μια πολυσύνθετη χημική ουσία που αξιοποιείται από τον άνθρωπο εδώ και πολλούς αιώνες.

Ιστορικές πηγές αναφέρουν ότι το κατράμι χρησιμοποιούνταν στην αρχαία Ελλάδα, από τον Ιπποκράτη ως φάρμακο όπως και για πολλές χρήσεις στην ξυλοναυπηγική. Επίσης, αναφέρεται ότι ο Ηρόδοτος γνώριζε για τη χρήση του κατραμιού από τη Βαβυλώνα. Ακόμη, από επιγραφές και σύντομες αναφορές του Πλίνιου ότι χρησιμοποιούσαν το κατράμι, που παραγόταν από ξύλο για τη στεγανοποίηση της στέγης και την προστασία πολύ μαλακών λίθων.

ΤΟ ΛΙΘΟΠΑΤΙ Ή ΛΙΘΑΡΟΠΑΤΙ

Λαογραφική καταγραφή Ηλίας Τουτούνης

Παλιά που ο κόσμος από την φτώχεια που τον έδερνε, δεν είχε παπούτσια και έτσι αρκετοί γύριζαν ξυπόλυτοι και οι πατούσες τους είχαν σκληροποιηθεί. Όμως όταν περπατούσαν σε αιχμηρές πέτρες, εσωτερικά στις πατούσες δημιουργούταν ένα σκληρό απόστημα, που το έλεγαν «Λιθοπάτι». Αυτό πονούσε πολύ και δεν μπορούσαν, όχι μόνο να περπατήσουν αλλά ούτε και να πατήσουν το πόδι τους. Πολλοί πίστευαν ότι, λιθοπάτι παθαίνει όποιος πατήσει ξυπόλητος το καβούκι της χελώνας. Γι αυτό όταν συναντούσαν κάποια χελώνα την δρασκέλιζαν για να μην την πατήσουν. Το λιθοπάτι από την χελώνα το γιάτρευαν με επιθέματα ψημένου φύλλου φραγκοσυκιάς.
Στον τόπο μας, για την θεραπεία του λιθοπάτι, έκοβαν ένα κρεμμύδι στην θέση και το άλειφαν με στάχτη και λάδι, στην συνέχεια το έβαζαν επάνω στα κάρβουνα και το έψηναν. Υπήρχε και μια φράση γι’ αυτό: «Κρεμμύδι, στάχτη και λάδι, και το λιθοπάτι πάει!» Αυτό όταν ψηνότανε καλά το τοποθετούσαν, σαν επίθεμα, επάνω στο λιθοπάτι. Αυτό το επαναλάμβαναν αρκετές φορές. Με αυτόν τον τρόπο μαλάκωνε το δέρμα και γινόταν πιο τρυφερό και από μόνο του, έσπαζε και έβγαινε αίμα και πύον και έτσι επιτυγχάνονταν η θεραπεία του λιθοπάτι. Μετά στην πληγή τοποθετούσαν καπνιά με στάχτη από γαϊδουράγκαθο για να κλείσει γρήγορα η πληγή.

Κατάρες που αναφέρονταν στο λιθοπάτι:
-Μπα που να σε πιάσει κακό λιθοπάτι!
-Πόδι και λιθοπάτι!

Ένα δίστιχο δημοτικό τσάκισμα που έχω καταγράψει:
«Από την πόρτα σου περνώ κι απ’ το μονοπάτι,
πονέσανε τα ποδάρια μου, με πιάνει λιθοπάτι.»

Παροιμίες:

-Όποιος έχει άτι, δεν φοβάται λιθοπάτι!
-Ο στραβός κλαίει το μάτι και ο οδοιπόρος το λιθοπάτι!
-Το ψάρι και το πουλί ποτέ δεν λιθοπατεί!»

Εκατοντάχρονη χειροποίητη εικόνα από τις φυλάκες

Και τώρα που καταλάγιασε ο ντόρος της γιορτής του Αγίου Νικολάου!

Αυτό το εκατοντάχρονο χειροποίητο κομψοτέχνημα προέρχεται από τις φυλακές που έφερε ο παπούλης μου ο Πλιέγκας.

Είναι από τα λίγα λαογραφικά αντικείμενα που γλύτωσαν από τα γνωστά καλόπαιδα.

Είχα φροντίσει από νωρίς να το μεταφέρω στην Αθήνα και θα τοποθετηθεί βέβαια στο Λαογραφικό μας Μουσείο!

Προειδοποιώ τα γνωστά κλεφτρόνια - λαμόγια μην τολμήσουν οι ίδιοι ή οι απόγονοι και στρώσουν υφαντά της Πλιέγκενας, γνωρίζω την τεχνοτροπία της και θα λογοδοτήσουν.

«Ουδέν κρυπτόν υπό τον ήλιο» (όπως λέει και το γνωστό γνωμικό), θα πλούτιζαν και αυτά το λαογραφικό μουσείο.

Φωνές και ήχοι…!

Επιμέλεια Ηλίας Τουτούνης

Ο Θεός στον άνθρωπο, στα ζώα και στα πτηνά έδωσε μια φωνή για να συνεννοούνται μεταξύ τους. Αποδεδειγμένα τα ζώα, τα πτηνά, τα ψάρια τα ερπετά και τα έντομα έχουν δικούς τους κώδικες επικοινωνίας, που σε μας είναι ακόμη άγνωστοι. Η επιστήμη προσπαθεί, με ότι σύγχρονο μέσον διαθέτει, να ερμηνεύσει (σπάσει) τον κώδικά τους.

Σύμφωνα με την Ελληνική Μυθολογία, από την Ηλειακή Πύλο (σημ. Αγραπιδοχώρι Πηνείας), κατάγονταν ο πιο φημισμένος από τους μάντεις της Αρχαίας Ηλειακής Πύλου ο Μελάμποδας που ήταν Αιολίδης την καταγωγή, γιος του Αμυθάωνα και Ειδομένης. Ίσως ήταν ο πρώτος θνητός, στον οποίον εδόθη το χάρισμα της μαντικής. Εξετέθη βρέφος, από την μητέρα του, σ’ ένα σύδενδρο και, ενώ το σώμα του προστατευόταν από σκιά, τα πόδια του έμειναν εκτεθειμένα στον ήλιο και μαύρισε, εξ αυτού το όνομά του Μελάμπους = Μαυροπόδης. Ο Μελάμποδας κατέπληξε και αναστάτωσε τους συγχρόνους του με τα μάγια και τις μαντείες του. Λέγεται ότι κοιμώμενος κάτω από μια τεράστια βελανιδιά στην Πύλο, βγήκαν κάτι φίδια, που ο ίδιος είχε αναστήσει και του έγλειψαν τα αυτιά και τα καθάρισαν τόσο, ώστε άκουγε και εννοούσε τις φωνές των πουλιών από τα οποία μάθαινε τα μέλλοντα που θα συμβούν.

Για τα ζώα όταν μιλούν εμείς λέμε:

Η αρκούδα βρυχάται, μουγκρίζει, αγκομαχάει.

Η γάτα νιαουρίζει.

Ο γάιδαρος γκαρίζει.

Ο λύκος ουρλιάζει, αγουριέται.

Το άλογο χλιμιντράει.

Το βόδι μουγκρίζει.

Το γουρούνι γκουτζουνίζει, γουρλίζει, σκούζει.

Το κοτόπουλο κακαριέται, τσιουρίζει, κοκολογιέται, τσιρίζει.

Το πουλί κελαηδεί, κράζει, σφυρίζει, τιτιτβίζει, χουργουλίζει, σουρλάει, σκούζει.

Το πρόβατο βελάζει.

Το σκυλί και η αλεπού γαυγίζει, κλαφουνίζει, αγουριέται, σκούζει.

Το τσακάλι αγουριέται, ουρλιάζει.

Το φίδι σφυρίζει, σουρλάει.

Τα στοιχεία της φύσης:

Η φωτιά βουΐζει.

Ο άνεμος, σφυρίζει, βουΐζει, μουγκρίζει, αγουριέται.

Ο κεραυνός βροντάει.

Ο σεισμός βουΐζει.

Το ηφαίστειο βρυχάται, βουΐζει, μουγκρίζει, βροντάει.

Το νερό κελαρύζει, βουΐζει, κτυπάει, βροντάει, παφλάζει, σκάει.

Τα χαλάζι κοπανάει, βροντάει, βουΐζει.

Ο άνθρωπος:

Ο άνθρωπος, για να έχει νου χαρίσματα και ιδιοτροπίες, στην φωνή του έχει δώσει τα δικά του χρώματα.

Γνωρίζουμε ότι το γέλιο το κλάμα η χαρά και ο πόνος είναι η παγκόσμια γλώσσα που δεν έχει καμιά παραλλαγή, σε όποιο μέρος του κόσμου κι αν βρεθούμε, όταν συμβαίνουν αυτά δεν έχουν καμιά διαφορά μεταξύ τους.

Όμως ο άνθρωπος, ανάλογα με την κάθε περίπτωση, έχει δώσει και την ανάλογη ονομασία στην λαλιά του, εδώ αναφέρομαι μόνο για την Ελληνική γλώσσα.

Οι λαλιές αυτές που αρμόζουν σε κάθε περίπτωση, κατεγράφησαν στην Πελοπόννησο:

Αγκομαχάει, αγουριέται, ακουβέντιαστος, αναφέρει, αναθεματίζει, ανακαλεί, απαγγέλει, απαντάει, απολογιέται, απλαδογλωσσίζει, αληθολογάει, βάνει σάλτσα, βγάνει τον σκασμό, βερβερίζει, βλαστημάει, βογγάει, βρίζει, βροντοφωνάζει, βρυχιέται, βουΐζει, γαμοσταυρίζει, γιογλαντίζει, γλυκοκουβεντιάζει, γλυκοκελαηδάει, γελάει, γκρινιάζει, γουρλίζει, γλωσσοτρώει, γλωσσολογάει, γλωσσαμολάει, δεν βγάνει άχνα – κουβέντα – λέξη, δεν αναχαχαράζει, εύχεται, κακογλωσσίζει, καλογλωσσίζει, καταπίνει την γλώσσα του, κελαηδάει, καταριέται, κακαριέται, καρακαξίζει, καταμαρτυράει, κλαίει, κλαφουνίζει, κλαψουρίζει, κορακίζει, κουφοκουβεντιάζει, κρυβολογιάζει, κρυφοκουβεντιάζει, κουβεντιάζει, κουκουβίζει, κράζει, κουσκουζίζει, λαλαγκιάζει, λαλαγκιάζει, λαοπλανεύει, λαλάει, λέει, λογιάζει, λογοδίνει, λογοφέρνει, λογοκρίνει, λογοκλέβει, λογοθετίζει, λύθηκε η γλώσσα του, μαρτυράει, μαυλάει, μετράει, μιλάει, μελετάει, μπαγαποντίζει, μπλαμπάρει, μουγκρίζει, μουρουγκλίζει, μουρμουρίζει, μπλαμπλατίζει, μπουρδολογίζει, μπαλαμουτιάζει, νιρίζει, νταβλίζει, ντραβαλίζει, ξερολέει, ξελέει, οδύρεται, ουρλιάζει, πάει η γλώσσα του ροδάνι, παραμιλάει, παραλέει, πανωλέει, παραλογίζει, παρλάρει, πείθει, πιπιλίζει, πιρπιρίζει, πλαντάζει, πλανολογάει, παινεψαρίζει, παρακαλάει, πολυλογάει, παρακουβεντιάζει, παζαρεύει, πισωκουβεντιάζει, προσεύχεται, παραπονιέται, προλογίζει, ρωτάει, σαχλαμαρίζει, σαχλίζει, σκατολογάει, σκούζει, σκυλοβρίζει, στάζει η γλώσσα του φαρμάκι, σφυρίζει, σουρλάει, συκοφαντάει, σιγοκουβεντιάζει, τάφος στα λόγια, τραγουδάει, τραυλίζει, τσαλαφολογίζει, τσιουρίζει, τσιραγρίζει, τσιρίζει, του αμπολύθηκε η γλώσσα, υστερολιγίζει, φαρμακογλωσσίζει, φαφλατίζει, φλυαρίζει, φουσκολέει, φτηνολογάει, φωνάζει, χαμηλοφωνάζει, χασκογελάει, χαυλιουρίζει, χουρχουλίζει, χουχουλιέται, χοντροκουβεντιάζει, χοντρολέει, ψάλλει, ψελλίζει, ψευτολογάει, ψιλομιλάει, ψευδομαρτυράει, ψευτογελάει, ψευτοκλαίει, ψευτογκρινιάζει, ψευτοκουβεντιάζει, ψιθυρίζει, ωρύεται κ.ά.

Φωνές που υποδύεται ο άνθρωπος:

Ακόμη ο άνθρωπος σε πολλές περιπτώσεις προσπαθεί να υποδύεται αρκετές φωνές ζώων και πουλιών γαυγίζοντας, ουρλιάζοντας νιαουρίζοντας, σφυρίζοντας, κελαηδώντας, βελάζοντας, σφυρίζοντας, χλιμιντρώντας, γκαρίζοντας, κακαρίζοντας, μουγκρίζοντας, κλαφουνώντας, κ.λπ.

Έτοιμη η κουλούρα… για όσους την θυμάστε!

Καταγραφή Ηλίας Τουτούνης

Το παρασκεύασμα του πρόχειρου και γρήγορου ψωμιού, στον τόπο μας λέγεται «κουλούρα» ή «φλαούνα». Η κουλούρα παρασκευάζεται από αλεύρι και νερό (ζύμη). Όταν η νοικοκυρά ζύμωνε το ψωμί και την ώρα που το έφτιαχνε καρβέλια, αν της έμενε μέρος της ζύμης, το κρατούσε και την ώρα που έκαιγε τον φούρνο, προτού φουρνίσει τα καρβέλια του ψωμιού, την έκοβε σε ανάλογα κομμάτια, την έπλαθε, επάνω στο πλαστήρι της, σε στρογγυλό και λεπτό σχήμα, κι όταν είχε έριχνε επάνω και μια σταλιά σουσάμι για να παίρνει την γεύση του και την φούρνιζε. Ο χρόνος ψησίματος ήταν πάρα πολύ λίγος (περίπου 10 λεπτά της ώρας), και μετά το ξεφούρνιζε και ήταν έτοιμη για φαγητό. Η κουλούρα στον φούρνο φούσκωνε ελαφρά, αλλά η νοικοκυρά την τρυπούσε, όχι αμέσως, αλλά την άφηνε λίγο για να χωρίσουν η κόρα της. Το τρύπημα γινόταν συνήθως μ’ ένα αιχμηρό αντικείμενο όπως με πιρούνι, με μαχαίρι, ή και με ξεμυτισμένο πολύ ψιλό ξυλαράκι. Η κουλούρα ψηνόταν πάντοτε από την μια πλευρά και δεν την γύριζαν ποτέ ανάποδα, όπως γίνεται και με το καρβέλι του ψωμιού. Ποτέ την κουλούρα δεν την έριχναν σε ταψί, αλλά πάντοτε στην χόβολη στο δάπεδο του φούρνου. Πρώτα τραβούσαν με την μασιά τα κάρβουνα και την στάχτη και έπειτα εναπόθεταν με το φουρνόφτυαρο το ζυμάρι στο πυρωμένο δάπεδο. Μόλις ψηνόταν η κουλούρα και την έβγαζε η νοικοκυρά από τον φούρνο, όπως γίνεται και με το ψωμί, χτυπούσε το κάτω μέρος της κουλούρας με μια πετσέτα για να τιναχτεί η στάχτη και ν’ αποκολληθούν τυχόν καρβουνάκια.

Κεντρική Σελίδα

Ο Τόπος μας

Παράδοση

Πολυμέσα

Ιστορία

Αναδημοσιεύσεις

Free Joomla! templates by Engine Templates