ΟΙ ΟΡΚΟΙ ΤΗΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑΣ….!
Καταγραφή επιμέλεια Ηλίας Τουτούνης
Οι όρκοι λέγονται πολλές φορές από ανθρώπους οι οποίοι θέλουν να γίνουν πιστευτοί από εκείνους που τους ακούν.
Αυτοί οι άνθρωποι, που ορκίζονται έστω και με το παραμικρό κρίνονται ως επιπόλαιοι και συχνά λένε ψέματα και για να γίνουν πιστευτοί ορκίζονται. Οι όρκοι αναφέρονται κυρίως στην υγεία, και στην ζωή του ορκιζόμενου, σε αγαπητά πρόσωπα, στον Θεό, το ψωμί, το κρασί το λάδι κ.λπ. Η πρώτη κουβέντα του ψεύτη όταν αντιλαμβάνεται ότι δεν είναι πιστευτός είναι: «Που θες να ορκιστώ;» ή «Σε τι θες να ορκιστώ;» ή «Παίρνω όρκο» ή και «Ορκίζομαι!»
Οι πιο μεγάλοι ψεύτες για να γίνουν πιο πιστευτοί, ζητούν ακόμη και το Ευαγγέλιο, εικόνα της Παναγίας ή κάποιου Άγιου, για να ορκιστούν!
Στην ελληνική και στη ρωμαϊκή μυθολογία με τ’ όνομα Όρκος είναι γνωστή μία θεότητα την οποία οι αρχαίοι Έλληνες την θεωρούσαν προσωποποίηση του όρκου που δίνεται. Ο Όρκος μυθολογείται ως γιος της θεάς Έριδας ή του Αιθέρα και της Γαίας. Ο Όρκος τιμωρούσε τους επίορκους, όσους δηλαδή καταπατούσαν τον όρκο που είχαν δώσει.
Αυτοί που προβαίνουν σε όρκο, κάνουν το σημείο του Σταυρού με τα δάκτυλα, φιλούν το Σταυρό και φέρνουν τα δάκτυλά τους από το πρόσωπό τους.
Αναφέρω μερικούς όρκους που διαχρονικά έχω καταγράψει κατά τις λαογραφικές εξορμήσεις μου:
-Βάνω το χέρι μου στο Βαγγέλιο!
-Κακό αστροπελέκι να πέσει στο κεφάλι μου!
-Μα νη χαρώ τα παιδιά μου, την μάνα μου, τον άντρα μου, την γυναίκα μου κ.λπ.!
-Μα τον Θεό!
-Μάρμαρο να γίνω!
-Ν’ ανοίξει η γης και να με καταπιεί!
-Ν’ αρρωστήσω και να μην μπορώ να γιάνω!
-Να μην σώσω!
-Να θάψω τα παιδιά μου!
-Να καεί το κονάκι μου!
-Να κάνω καλό και να βρίσκω κακό!
-Να καούν τα σωθικά μου!
-Να κλαίω και να μην μωρώνω!
-Να κοκκαλώσω!
-Να κουρβουλιαστώ!
-Να λιώσει το κορμί μου σαν το κερί!
-Να λιώσει το κορμί μου!
-Να λιώσω σαν το κερί!
-Να λιώσω στον Απάνου Κόσμο!
-Να μαδήσω!
-Να με βαρέσει κακό αστραπόβολο!
-Να με βαρέσει κακό αστροπελέκι!
-Να με βρει κακό βόλι!
-Να με ιδείς και να με λυπάσαι!
-Να με ιδείς στο μνήμα!
-Να με κάψει η Παναγία!
-Να με κάψει ο Θεός!
-Να με κάψουνε τα Δώδεκα Ευαγγέλια!
-Να με κιβουριάσουνε μέχρι το πρωί!
-Να με κόψει ο Θεός!
-Να με νεκροφιλήσουνε!
-Να με πάνε τέσσερις και ο παπάς πέντε!
-Να με πάρει ο Διάβολος!
-Να με πάρει ο Θεούλης!
-Να με πάρει ο Χάρος!
-Να με πάρει το ποτάμι!
-Να με ραντίσει ο παπάς με λάδι και κρασί!
-Να με σαβανώσουνε!
-Να με σκοτώσει το μουλάρι!
-Να με σούρει το κάρο!
-Να με σούρουν στα Τάρταρα!
-Να με φάει κακό σκυλί!
-Να με φαν τα φίδια!
-Να με φιλήσεις χιόνι!
-Να με χαίρεται το σκοτάδι και ο Κάτου Κόσμος!
-Να με χαρεί ο Χάρος!
-Να μείνω στον τόπο!
-Να μην ακούσω ξανά τον κούκο!
-Να μην βγάλω τα μαύρα από πάω μου!
-Να μην βρίσκω δρόμο να διαβώ!
-Να μην με βρει η αυγή, ή το πρωί!
-Να μην με βρει η Λαμπρή!
-Να μην με βρει το βράδυ!
-Να μην με βρει του χρόνου!
-Να μην με χαρούνε τα παιδιά μου!
-Να μην ξανά ιδώ τον ήλιο!
-Να μην ξημερωθώ!
-Να μην προφτάσω να γυρίσω πίσω!
-Να μην προφτάσω να πάω στο σπίτι μου!
-Να μην σώσω να γυρίσω!
-Να μην σώσω να δω άσπρη μέρα!
-Να μην σώσω να ζήσω!
-Να μην σώσω να ξανά ιδώ τα παιδιά μου!
-Να μην σώσω να ξημερωθώ!
-Να μην σώσω να πάου στο σπίτι μου!
-Να μην χαρώ τα νιάτα μου!
-Να μην χαρώ τα νιάτα μου!
-Να μην χαρώ τα παιδιά μου!
-Να μην χαρώ την ζωή μου!
-Να μην χαρώ το βιος μου!
-Να μου ανοίξουνε το μνήμα!
-Να μου βγουν τα μάτια!
-Να μου κοπούν τα πόδια!
-Να μου κοπούν τα χέρια!
-Να μου κοπούν τα χέρια, αν σε ξανά ψηφίσω!
-Να μου λυθούν τα κόκκαλά μου!
-Να μου ξυδιάσουν τα κρασιά!
-Να μου χυθεί το μάτι!
-Να μουγκαθώ ως το πρωί!
-Να μπει μέσα μου ο Διάβολος!
-Να μπω στο μνήμα!
-Να μπω στον τάφο!
-Να νεκροφιλήσω τα παιδιά μου!
-Να ορφανέψουνε τα παιδιά μου!
-Να πάει το αίμα μου νερό!
-Να πάθω και να λάβω!
-Να πάθω τα Πάθη του Χριστού!
-Να πάου σαν το σκυλί στ’ αμπέλι!
-Να πάου στην Κόλαση!
-Να πάρω τα βουνά και τα λαγκάδια!
-Να πέσει κακή αστροπή στο σπίτι μου!
-Να πέσει λύκος στο μαντρί μου!
-Να πέσω σε πομπές!
-Να πέσω του θανατά!
-Να πετρώσει το κορμί μου!
-Να πήξει το αίμα μου!
-Να σαπίσουν τα σωθικά μου!
-Να σβήσω σαν την σπίθα!
-Να στραβωθώ!
-Να στρίψει τ’ άντερό μου!
-Να σφαλαγκιάσει το σπίτι μου!
-Να σχιστούν τα φυλλοκάρδια μου1
-Να σωθούν τα σωθικά μου!
-Να τρίψουν τα κόκκαλά μου!
-Να τσακιστώ στα ζωνάρια!
-Να φκιάσουνε το κιβούρι μου!
-Να φορέσω μαύρα!
-Να χυθεί το αίμα μου σαν το κρασί που πίνω!
-Ότι πιάνω σκατά να γίνεται!
-Σ’ ότι έχω ιερό!
-Σε ξορκίζω!
-Σε ότι έχω ιερό!
-Στα κόκκαλα της μάνας μου!
-Στα κόκκαλα του πατέρα μου!
-Στα κόκκαλα των γονιών μου!
-Στα νιάτα μου!
-Στα παιδιά μου!
-Στην αγάπη μας!
-Στην Άγια μέρα που προσμένουμε!
-Στην ζωή μου!
-Στην ζωή της γυναίκας μου!
-Στην ζωή του άντρα μου!
-Στην φιλία μας!
-Στο κρασί που πίνω! (και έχυνε λίγο κρασί από το ποτήρι που έπινε).
-Στο λάδι που έβαλα του παιδιού σου! (κουμπαριά).
-Στο στεφάνι μου!
-Στο στεφάνι που φορώ!
-Στο τσιγάρο που καπνίζω! (και τίναζε με το δάκτυλό του λίγη στάχτη από το τσιγάρο του).
-Στο ψωμί που τρώμε!
-Φιλιώ σταυρό!
Παραπλανητικοί όρκοι:
Έχω καταγράψει και ένα όρκο παραπλανητικό, όπου ορκιζόταν κάποιος λέγοντας: «Αν έκανα το τάδε …να μην μου βγουν και τα δύο μάτια!» τον «μην» το έλεγε ταχύτατα και χαμηλόφωνα, ενώ τις λέξεις «και τα δύο» τις τόνιζε λέγοντας αργά.
Ενώ κάποιος άλλος έλεγε: «Να μην σώσω ν’ ακούσω κακό για το σπίτι μου!», άλλος ο βουνίσιος που φοβούταν την θάλασσα: «Να μην σώσω να περάσω θάλασσα!», άλλος: «Να πάου κουτσός στον Άδη!» άλλος: «Ορκίζουμαι να μην σε ξαναδώ στα μάτια μου!» άλλο: «Να πνιγώ σε μια κουταλιά νερό!», ακόμη: «Άμα λέω ψέματα να με φαν τα λιοντάρια!»
Ένας βουνίσιος ορκιζότανε λέγοντας: «Να με καταπιεί η θάλασσα!»
Ακόμη άκουσα κάποιον γύφτο που έμενε σε τσαντήρια, που ορκιζότανε: «Αν λέου ψέματα να πέσει το σπίτι και να με πλακώσει!» άλλος έλεγε: «Να πάω από το μουλάρι μου!», και μουλάρι δεν είχε.
Ο άλλος που ήταν άτεκνος ορκιζόταν: «Να θάψω τα παιδιά μου και τα εγγόνια μου! Ενώ εκείνος που δεν είχε μάνα έλεγε: «Να νεκροφιλήσω την μάνα μου μέχρι αύριο!»
Κάποιος ορκιζότανε χαριτολογώντας: «Να μου πρηστεί τ’ αρχίδι!», ενώ μια γυναίκα ορκίστηκε: «Στο βρακί που φοράου!» η άλλη έλεγε: «Αν τάχα και λέω ψέματα να μαδήσει το πράμα μου!» ή «Να μην δω χαρά στα σκέλια μου!», άλλος έλεγε «Να μουδιάσει η πούτσα μου!», ή «Να μαραθεί η πούτσα μου!», ακόμη: «Να χέσουν όξω από την πόρτα μου!»
Παροιμίες με όρκους:
-Άλλους όρκους κάνει η γλώσσα και άλλους ο νους!
-Έμεινε στους όρκους!
-Ένας φρόνιμος άνθρωπος δεν εμπιστεύεται τρία πράγματα τον άνεμο, την Μαρτιάτικη λιακάδα και τους γυναικείους όρκους!
-Κάλιο ένα φόνο, παρά δέκα όρκους!
-Μην πιστεύεις τον ψεύτη και αγνόησε τους όρκους του!
-Μικρό λόγο πες και όρκο μεγάλο μην παίρνεις!
-Ο αφορεσμός λύνεται ο όρκος δεν λύνεται!
-Ο κλέφτης με τους όρκους και η πουτάνα με τα κλάματα!
-Ο όρκος της πόρνης μοιάζει με τον όρκο του πολιτικού: και οι δύο ορκίζονται σε όποιον απευθύνονται.
-Οι μεγαλύτεροι ψεύτες κάνουν τους μεγαλύτερους όρκους!
-Όπου ακούς πολλούς όρκους, πάει στράφι η αλήθεια!
-Όπου ακούς πολλούς όρκους, τίποτα μην πιστεύεις!
-Όπου χάνεται η αλήθεια φυτρώνει ο όρκος!
-Ορκίστηκες; Αμάρτησες!
-Ορκίστηκες; Δεσμεύτηκες!
-Όρκο δίνεις, όρκο παίρνεις, με τον Σατανά διαβαίνεις!
-Όρκο κάνεις; Με τον Θεό τα βάνεις!
-Όρκο παίρνεις; Την ψυχή σου βαραίνεις!
-Όρκος Ρωμιού, πόρδος γουρουνιού!
-Όσο αυξάνονται οι όρκοι τόσο χάνεται η αλήθεια!
-Όταν φυσάει ο άνεμος πάρε χίλιους όρκους. Μα όταν έχει άπνοια, πέσε την αλήθεια!
-Τα αυγά και οι όρκοι εύκολα σπάζουν!
-Τον όρκο της γυναίκας ο άνεμος τον παίρνει!
Τσάκισμα δημοτικών τραγουδιών:
«Όρκο τρανό παίρνω σε χορό ποτέ να μην μπαίνω
μα τον όρκο παραβήκα και στον χορό σου μπήκα!»
Δημοτικά τραγούδια:
-«Είμαστε ορκισμένα τα καημένα, πέντε έξι οχτώ παιδιά
να πάρουμε την δασκάλα να την πάμε στα νησιά….!»
-«Εγώ στον ήλιο ορκίστηκα ποτέ μην τραγουδήσω
κι απόψε για τους φίλους μου…!»
Ο ψεύτης νεωκόρος:
Λέγεται ότι κάποιος νεωκόρος, για να γίνει πιστευτός στα ψέματα που έλεγε, ορκίστηκε στο εικόνισμα του Αγιώργη. Μετά το πέρας της συζήτησης πήγε κοντά στο εικόνισμα δήθεν να προσκυνήσει τον Άγιο και καθώς προσκυνούσε είπε προς τον Άγιο:
«Αγιώργη μου, μεταξύ μας τώρα μην τα παίρνεις και όλα τοις μετρητοίς, αν λέω και κανένα ψεματάκι, και μην μου χολιάζεις εγώ σ’ ανάβω τα καντήλια και τα κεριά σου και έμενα έχεις παρέα κάθε μέρα!»