Κάγκελα, μια ιδιαίτερη τεχνοτροπία στην Ορεινή Ηλεία

Κάγκελα, σκάλες, χαγιάτια και μπαλκόνια στην Ορεινή Ηλεία

Τα παλιά πέτρινα κτίρια της Ορεινής Ηλείας, αποτελούν υπόδειγμα αρχιτεκτονικής, ωστόσο κάποια απ’ αυτά έχουν αφεθεί στην μοίρα τους και έχουν καταντήσει «γέρικα κουφάρια», που χρόνο με το χρόνο αργοπεθαίνουν, γκρεμίζονται και κανείς από τους αρμόδιους, Δήμοι ή υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού, δεν ενδιαφέρονται για την τύχη τους.Αντρώνι_το_σπίτι_του_Κάνταλου 

Θα μπορούσαμε όλοι να συμβάλλουμε ατομικά ή συλλογικά με μηδαμινό σχεδόν κόστος και παράλληλα να δώσουμε στους ιδιοκτήτες τους να καταλάβουν, ότι τα κτίρια που διαθέτουν, εκτός από την τεράστια κατασκευαστική αξία που έχουν, είναι σημείο αναφοράς των κατοίκων, αλλά και πόλος έλξης επισκεπτών, πολιτισμών και εποχών.

Τα παραπάνω, εφαρμόστηκαν κατά κάποιον τρόπο στους γειτονικούς μας νομούς, κυρίως στα χωριά της Μεσσηνίας και έτσι διασώθηκαν αρκετά κτίρια είτε εφαρμόζοντας στην τοιχοποιία τους λεπτό στρώμα σενάζ, είτε τοποθετώντας τσίγκους στις στέγες τους για την απομάκρυνση της υγρασίας.

Ενθαρρυντικό όμως είναι, ότι τα τελευταία χρόνια σε κάποια από τα χωριά της Ορεινής Ηλείας, παρατηρούμε να αλλάζει η παλιά νοοτροπία και οι κάτοικοι αποκτούν «κουλτούρα» γύρω από τη διάσωση των παραδοσιακών κτιρίων.

Κάγκελα

Χωματόπλινθα, Ωμόπλινθος, Πλίθα, Πλίνθος

ΠΕΤΡΑ ΜΕ ΠΛΙΘΑ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΑΠΟ ΤΟΥ ΜΠΑΜΠΗ ΔΙΠΛΑ ΑΠΟ ΤΟΥ ΣΑΛΕΑ Η ΒΙΒΗ ΣΙΝΟΥ ΚΟΡΗ ΤΟΥ ΝΙΚΑΚΗ

Η γενιά μου, που προέρχεται λίγα χρόνια μετά τη λήξη του εμφυλίου και του μεταπολέμου, είχε την τύχη να ζήσει έστω και λίγο την προ βιομηχανική εποχή, τότε που είχαν την τιμητική τους κυρίως τ´αγνά υλικά που πρόσφερε απλόχερα η γη και η φύση, τότε που στην Ορεινή Ηλεία κατασκεύαζαν τα σπίτια με χωματόπλιθα. Αυτό συνέβη κυρίως στον ορεινό όγκο των χωριών που δεν είχαν κοντά τους πέτρα, όπως είναι το Κούμανι, το Αντρώνι, η Γιάρμενα κλπ.

Το «κόψιμο της πλίθας» έμοιαζε με γιορτή, ήταν σαν πανηγύρι, όπως γινόταν εξάλλου σε κάθε ομαδική εργασία που πραγματοποιήτο στα χωριά μας.
Θα σας μεταφέρω μια δική μου εμπειρία για να σας δείξω τι γινόταν τότε.
Το καλοκαίρι του 1978 θα γκρέμιζα το ξύλινο πάτωμα του σπιτιού μου, στο Αντρώνι. Όταν έφτασε η κανονισμένη ώρα, ήλθαν απρόσκλητα και με τα εργαλεία τους, αρκετά άτομα να με βοηθήσουν.
Έτσι μαζεύονταν σε βοήθεια, σε «ξέλαση»,[1]από συνεταίρους (σέμπρους), φίλους, συγγενείς, μέχρι κουμπάρους, γείτονες, χωριανούς και αλληλοβοηθούνταν σε κάθε εργασία. Ήταν ένα σπουδαίο έθιμο η συλλογική βοήθεια των χωριανών που δυστυχώς έχει εκλείψει πλέον. Όλα σήμερα μετριούνται με το χρήμα.

Πλησίον στο χώρο που θα κατασκευαζόταν το σπίτι, έσκαβαν και έβγαζαν το χώμα που ήθελαν να χρησιμοποιήσουν. Του πρόσθεταν τριμμένο άχυρο και νερό, το ανακάτευαν καλά, το πάταγαν με τα πόδια και το έκαναν μαλακή λάσπη. Τη λάσπη την τοποθετούσαν σε ξύλινο καλούπι που είχε συνήθως θέσεις για τέσσερις (4) ή δύο (2) πλίθες. Το καλούπι δύο θέσεων χωρίς πάτο, διαστάσεων 40x20x15 η κάθε θέση είχε μια χειρολαβή από κάθε πλευρά για την ανύψωσή του. Το τετραθέσιο (4) είχε δύο χειρολαβές από κάθε πλευρά και το σήκωναν δύο άνδρες προσεκτικά για να μην σπάσουν οι πλίθες. Η πάνω επιφάνεια της λάσπης οριζοντιονόταν µε μια σανίδα. Το 2θέσιο καλούπι μπορούσε να το σηκώσει και ένας άνδρας. Υπήρχαν καλούπια έως και 12 θέσεων.

«Ότι κάνεις θα το βρεις, καρδιά μην σε πονέσει...!»

(Το κακό που κάνεις θα στο ανταποδώσουν και να μη σου κακοφανεί).

Φαίνεται, ότι οι κατάρες των Μπελογιαναίων να έπιασαν τόπο;

Αναφερόμαστε στον δημαρχοδασκαλάκο που παρόλες τις αντιρρήσεις μας, δέχτηκε στο Λαογραφικό Μουσείο Αγίας Μαύρας, πεσκέσι από τον έτερο δικό μας π. δημαρχο δάσκαλο τα 100 λαογραφικά αντικείμενα από τα Τσίπιανα μαζί και την πέτρα με την υπογραφή κτήσης του σπιτιού του Μπελογιάννη.

Αυτό το γεγονός μας είχε εξαγριώσει τότε και βγήκαμε με το σκληρό άρθρο: «Μάθανε ότι απαυτωνόμαστε πλακώσανε κι οι γύφτοι».

Το ένστικτό μας για αυτούς τους «γυφτοκατσαπλιάδες», όπως τους αποκαλούσαμε τότε δεν έπεσε έξω. "Πριν αλέκτωρ λαλήσει τρις..." τους πήρε χαμπάρι ο κόσμος της Αγίας Μαύρας και προς τιμή του ο δήμαρχος Πηνειού^[1] κ. Α. Μαρίνος τους πετάξε έξω από το Μουσείο όπως ο Ιησούς με το φραγγέλιο... από τον ναό του Σολομώντα.

Σελίδα για το Αντρώνι πριν το 2000 από τον Γιάννη Παπαντώνη

Ο Γιάννης τότε..., τώρα είναι καλλίτερος!

Γράφει: ο Κώστας Παπαντωνόπουλος, Πλίεγκας 

Γνωρίζατε ότι την δεκαετία του '90 το Αντρώνι είχε ιστοσελίδα;

Μην πάει το μυαλό σας στην αφεντιά μας άλλος ήταν ο προπομπός απλά εμείς ακολουθήσαμε ύστερα από πέντε έξι χρόνια, στις αρχές της καινούργιας χιλιετίας.

Η «σκοτεινή» διαδικτυακή εποχή του '90 δεν βρίσκεται πολύ μακριά μας. Οι περισσότεροι γνωρίσαμε αυτή την εποχή, είτε ως νέοι είτε ως ενήλικες. Από τότε ως σήμερα, έχουν γίνει τεράστιες βελτιώσεις με το διαδίκτυο, για να λέμε και του... «στραβού το δίκιο».

Τότε έμπαινες με το τηλέφωνο και όταν μίλαγες κοβόταν το ίντερνετ έκανε δηλαδή αυτόματο disconnect και άντε πάλι να συνδεθείς ύστερα από ώρα. Ήθελε δηλαδή «γαϊδουρινή υπομονή». Για να θυμούνται οι παλιοί και να μαθαίνουν οι νεότεροι. Η ιεροτελεστία περιλάμβανε και αυτόν τον υπέροχο ήχο που πραγματικά τον έχουμε νοσταλγήσει. 

Το ίδιο και χειρότερα γινόταν όταν ήθελες να κάνεις ανάρτηση ή να δεις μια φωτογραφία.

Σήμερα το διαδίκτυο αποτελεί παγκόσμιο αγαθό. Όλοι γνωρίζουμε να το χρησιμοποιήσουν, ενώ ελάχιστοι μπορούν να το αποχωριστούν έστω και για λίγες ώρες ή μέρες.

Δεν θυμόμαστε πως πρώτο βρήκαμε την τότε ιστοσελίδα του Αντρωνίου που την είχε φτιάξει ο Γιάννης Παπαντώνης του Κώστα του Μούλου, ο συνάδελφός μας από το Ναυτικό. Συμμετείχαμε όμως ενεργά και με μηνύματα και διαφημίζαμε κιόλας την τότε σελίδα του χωριού μας.

Η σελίδα ακούμπαγε σε μια πλατφόρμα που λεγόταν GeoCities που υποστηριζόταν από την Yahoo! Στην αρχή ήταν ένας από τους λίγους τρόπους για να δημιουργήσει κανείς δωρεάν τη δική του ιστοσελίδα. Για κάποια χρόνια υπήρξε επί σειρά ετών μια δημοφιλής λύση στο χώρο του web hosting.

Η σελίδα είχε γίνει χειροποίητα, γράμμα- γράμμα και όχι όπως σήμερα με ένα Copy paste.

Το περιεχόμενο της τότε σελίδας το είχαμε ζητήσει από τον συμπατριώτη μας και τελικά το πήραμε τον περασμένο Αύγουστο που βρεθήκαμε στο χωριό.

Τα υπόλοιπα θα μας τα πει ο Γιάννης με το παρακάτω σημείωμα που μας έστειλε στις 21.10.2020:

«Κώστα καλησπέρα,