Featured Articles

ΤΑ ΣΚΙΑΧΤΡΑ ΟΙ ΑΓΡΥΠΝΟΙ ΦΡΟΥΡΟΙ ΤΗΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥ

Γράφει ο Ηλίας Τουτούνης

Τα σκιάχτρα, είναι πρόχειρα και άτεχνα ανθρώπινα ομοιώματα, κατασκευασμένα από διάφορα υλικά και ενδεδυμένα με ρούχα ανθρώπων, που παριστάνουν τον άνθρωπο κυρίως σε σταθερή στάση, με ανοικτά τα χέρια.
Αυτά χρησιμοποιούνται δια τον εκφοβισμό των αγρίων ζώων και των πτηνών, τα οποία εισβάλουν στις καλλιέργειες, στους στάβλους, στα κοτέτσια και πολλές φορές στις αυλές των χωρικών. Μετά από την κατασκευή τους τοποθετούνται στους ανάλογους και επιλεγμένους χώρους και συμβάλλουν στην απέλπιδα προσπάθεια των ανθρώπων, για καλή σοδειά, από την επιδρομή των επιζήμιων αγρίων πτηνών και προφύλαξη των μικρόσωμων οικόσιτων ζώων και πουλερικών, από άγρια σαρκοβόρα πτηνά και ζώα.
Τοποθετημένα με πλήρη γνώση και επιμέλεια, ως άγρυπνοι φρουροί, στέκουν σ’ επιλεγμένα σημεία χωραφιού ή του στάβλου, παράξενες φιγούρες, είναι το φόβητρο κάθε ιπτάμενου ή επίγειου εισβολέα που επιβουλεύεται τον καρπό της σποράς, τη νέα βλάστηση, τον ανθό του δέντρου, και το απαραίτητο κρέας και αυγά οικόσιτων πτηνών και πολλές φορές των μικρόσωμων ζώων.
Άψογοι και αγόγγυστοι συνεργάτες και βοηθοί στην δούλεψη των ανθρώπων της υπαίθρου. Στηριγμένα σε πασσάλους ή στους φράχτες των χωραφιών και όπου αλλού βολεύει, τα σκιάχτρα, ένα άψυχο σώμα από διάφορα υλικά και παραγεμισμένο με άχυρο, πριονίδι, σανό, κουρέλια, με φύλλα δένδρων, με νάιλον και με στητό παράστημα ως άγρυπνοι φρουροί «παντός καιρού», υπερασπίζονται σθεναρά το μόχθο αυτών που τα κατασκεύασαν και τα τίμησαν με την επιλογή τους.
Ντυμένα με παλιά αποφόρια σκουτιά, κουρέλια παλιοπάπουτσα και καπέλα παριστάνουν τις «μπαμπούλες» στα σπουργίτια, ή σ’ άλλα μεγαλύτερα πουλιά, στις αλεπούδες, στα κουνάβια, στους ασβούς, στα τσακάλια και στους λύκους.
Ξεχωριστή κατηγορία σκιάχτρων αποτελούν αυτά που βρίσκονται σε μικρές κτηνοτροφικές μονάδες (μαντριά), στα κοτέτσια στις παρυφές, ή και έξω από τα χωριά. Συνήθως στους χώρους αυτούς υπάρχουν και κοτέτσια με πουλερικά, τα οποία δέχονται τις ανελέητες επιθέσεις από τα πιο άτιμα και πονηρά πουλιά, όπως χαρακτηρίζουν οι ντόπιοι χωρικοί τις καρακάξες. Αυτά τα παμπόνηρα πουλιά, επιτίθενται και καταστρέφουν τρώγοντας αυγά, και μικρά πουλιά προκαλώντας, ταυτόχρονα, μεγάλη αναστάτωση στο κοτέτσι και ζημιά στο κοπάδι.

Υπηρέτριες, η απαρχή του βιολογικού μαρασμού της ορεινής Ηλείας

Γράφει: ο Κώστα Παπαντωνόπουλου Οκτώβρης 2020

«Δουλικά των Αθηνών» αποκαλούσαν τα κορίτσια, που από τη δεκαετία του πενήντα μέχρι και το εβδομήντα εργάζονταν σε αθηναϊκά σπίτια ως οικιακές βοηθοί. Στο Αντρώνι τις έλεγαν «υπηρέτριες».

Σε φιλική κουβέντα πριν χρόνια για τα κορίτσια – υπηρέτριες του χωριού μας, μιλούσαμε για τις "μαύρες μέρες" και τις περιπέτειες που πέρασαν γνωστές μας κοπέλες στο "άνθος" της εφηβείας τους. Υποσχεθήκαμε τότε να γράψουμε μερικές γραμμές για το παραπάνω θέμα όχι να υποτιμήσουμε το επάγγελμα αλλά περισσότερο να τιμήσουμε τις πρωταγωνίστριες αλλά και να αναδείξουμε έναν από τους λόγους που ερήμωσαν τα χωριά μας.

Το επάγγελμα της υπηρέτριας έρχεται από πολύ παλιά. Την εποχή της τουρκοκρατίας, κορίτσια από τα νησιά του Αιγαίου αλλά και από αλλού πηγαίνουν στην Σμύρνη και στην Κωνσταντινούπολη να εργαστούν ως υπηρέτριες και τροφοί. Στην Αθήνα, στην Πάτρα αλλά και σε άλλες πόλεις του νεοσύστατου ελληνικού κράτους η πρόσληψη της υπηρέτριας αποτελούσε σημείο διάκρισης των πλουσίων έναντι των υπόλοιπων κοινωνικών στρωμάτων.

Στο Αντρώνι έχουμε αναφορές ότι από πολύ παλιά σε ορισμένες οικογένειες υπήρχαν κοπέλες που βοηθούσαν στο νοικοκυριό του σπιτιού. Στου Νικολετόπουλου το σπίτι, έχουμε φωτογραφίσει το κουδούνι που ενωνόταν με σύρμα από μακριά όπου η νοικοκυρά ειδοποιούσε την υπηρέτρια να προσέλθει.

Η ΠΡΩΤΗ ΑΛΩΝΙΣΤΙΚΗ ΜΗΧΑΝΗ ΤΗΣ ΗΛΕΙΑΣ....!

Η αλωνιστική μηχανή, είναι από τα πιο σημαντικά βιομηχανικά εργαλεία των γεωργών.

Έκανε την εμφάνισή της στην Ευρώπη στις αρχές του 20ου αιώνα, όμως στην Ελλάδα άργησε, ήλθε αργότερα, τρεις δεκαετίες περίπου.

Ήταν το αγροτικό εργαλείο που βοηθούσε πολύ στο να διαχωρίσει ο καρπός (σιτάρι κριθάρι βρώμη) από το άχυρο και αργότερα επεκτάθηκε και στο καλαμπόκι, φασόλι, φακές, ρεβύθια κ.λπ.

ΠΩΣ ΒΡΙΣΚΟΥΜΕ ΤΗΝ ΗΛΙΚΙΑ ΤΟΥ ΑΛΟΓΟΥ;

Άρθρο του Ηλία Τουτούνη συγγραφέα-λαογράφου
Η αγοροπωλησία ενός υποζυγίου (αλόγου, γαϊδουριού ή μουλαριού), μέχρι το προτελευταίο τέταρτο του προηγούμενου αιώνα, απαιτούσε ειδικές εμπορικές ικανότητες, γνώσεις, εμπειρία, και πειθώ (παζάρεμα), ώστε οι εμπλεκόμενοι να μην παρασυρθούν σε λάθος αγορά ζώου, χάριν της εξωτερικής εμφάνισης. Γι’ αυτό οι εμπλεκόμενοι και κυρίως οι αγοραστές, έπρεπε να γνωρίζουν μερικά βασικά χαρακτηριστικά όσον αφορά την ηλικία, τα τερτίπια (ελαττώματα), την υπακοή και τις ασθένειες του εκάστοτε ζώου. Λίγο πολύ οι αγοραστές, οι πωλητές και κυρίως οι τσαμπάσηδες, γνώριζαν τα περισσότερα εξ αυτών, εξετάζοντας προσεκτικά το εκάστοτε ζώο. Το πιο δύσκολο ήταν να ανακαλύψουν την ηλικία του ζώου και κυρίως του αλόγου που ήταν το κυρίαρχο ζώο για σχεδόν όλες τις ανάγκες της υπαίθρου.

ΜΙΑ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤ’ ΑΡΧΟΝΤΙΚΑ ΤΩΝ ΖΩΩΝ

Επιμέλεια καταγραφή Ηλίας Τουτούνης

ΖΩΑ ΚΑΙ ΣΤΑΝΟΤΟΠΙΑ (ποιμνιοστάσια)

Μια μικρή προσπάθεια για μια περιληπτική ξενάγηση στα παραδοσιακά στανοτόπια των γιδοπροβάτων, για να θυμηθούμε εμείς που κάπως τα ζήσαμε και για να μαθαίνουν οι νέοι, που και πως ήταν οι στάβλοι και για την διαβίωση των κτηνοτρόφων μαζί με τα κοπάδια τους.

ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΟΠΟΘΕΣΙΑΣ
Λέγεται ότι οι παλαιοί τσοπάνηδες όταν έπιαναν ένα τόπο με τα ζωντανά τους, τα άφηναν να διαλέξουν τον τόπο που θα κοιμηθούν το βράδυ. Τα γιδοπρόβατα φαίνεται να έχουν κάποιες αισθήσεις παρά πάνω από τον άνθρωπο και επιλέγουν το σημείο που θα κοιμούνται. Το καταράχι είναι σημείο πάντα είναι το ψηλότερο μέρος του τόπου, ή προσήλιο και ευάερο. Επίσης το μέρος που διαλέγουν να έχει περισσότερο οξυγόνο. Στο μέρος που κοιμόντουσαν τα πρόβατα, εκεί κατασκεύαζαν το κατάλυμά τους ή και το σπίτι τους και οι τσοπάνηδες. Επίσης παλαιοί τσοπάνηδες μου ανέφεραν ότι εκεί που κοιμόντουσαν τα πρόβατα ή τα γίδια, εκεί έβαζαν ανθρώπους που είχαν αναπνευστικά προβλήματα και κοιμόντουσαν στο μέσον του κοπαδιού. Έλεγαν ότι με το αναχάραγμα (μηρυκασμό της τροφής) κατά την νύκτα, οι ανάσες των γιδοπροβάτων ωφελούσαν τον άρρωστο, και έπειτα από λίγες ημέρες, πάντα κατά την παράδοση, θεραπευόταν.

ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΜΑΝΤΡΙΑ- ΚΑΛΥΒΕΣ - ΜΟΥΤΟΥΠΙΑ
Ο χώρος που στεγάζονταν τα κοπάδια λεγόταν στανοτόπι και αποτελούταν από μια συστάδα κατασκευών με κύρια και βοηθητικά κτίρια, που εξυπηρετούσαν τις ανάγκες των ζώων και των τσοπάνηδων. Όσα κατασκευάζονταν από πέτρες τα ονόμαζαν μαντριά, από χωματόπλιθες και πέτρες μουτούπια και από ξύλα και κλαδιά καλύβες.