Γράφει ο Κώστας Παπαντωνόπουλος

Κάθε πέτρα, κάθε σπίτι, κάθε σόι έχει και την δικιά του μικρή ή μεγάλη ιστορία.

Στην παρούσα ανάρτηση θα ασχοληθώ εκτενέστερα σε ένα σπίτι που έχω και εγώ ρίζα, άρα και παραπάνω δικαίωμα να πω και μια κουβέντα παραπάνω.

Το Μπουκέικο, άσχετα με το τι θα διαβάσετε παρακάτω, ήταν το δεύτερο σπίτι μου.

Εκεί ξημεροβραδιαζόμουν από τσορομπίλη.

Θυμάμαι και την γιαγιά μου την Λεμονιά που πέθανε κοντά στα 1960. Μου έδινε πενηνταράκια να παίρνω καραμέλες, αυτά του 1957 που απεικόνιζαν τον Β. Παύλο και κατόπιν πήραν μεγάλη αξία καθότι ήταν λιγοστά.

Μιλάω για το ιστορικό σπίτι του Κλαπανάρη με τις πολεμίστρες που χτίστηκε πολλά χρόνια πριν ξεσπάσει η επανάσταση. Θα ανατριχιάσετε όταν βγάλω το βίντεο με την ιστορία που αφηγείται ο αείμνηστος Θανάσης Πανόπουλος για τα χρόνια του Ιμπραήμ όταν στο κατώι του φιλοξενούσε γυναικόπαιδα που τρέφονταν με γάτες και ποντίκια.

Λέγανε παλιά ότι στην Κάπελη τις νύχτες τριγύριζε ένα τρανό στοιχειό, σαν μικρό βόδι, που είχε τραγίσιο κεφάλι. Πολλοί άνθρωποι που νυχτοπερπατάγανε και περνάγανε μέσα στην Κάπελη την νύχτα το είχανε ιδωμένο να γυρίζει μέσα στα δασά δέντρα και τα μάτια του γυαλίζανε σαν της γάτας. Όσοι από δαύτους το είδανε ακούσανε και ένα μουγκρητό, όπως κάνει ένα βόδι όταν το σφάζουνε. Κανείς ποτέ δεν το ζύγωσε να το σκοτώσει ή να ιδεί τι πράμα είναι εκείνο το παράξενο ζωντανό. Τι γάρις είναι του Θεού ή εκεινού του κερατά του Διαβόλου;

Να μην τα πολυλογάου και χασομεράμε, ένα βράδυ ένας καβάλα στ’ άλογό του πέρναγε μέσα από την Κάπελη να κατέβει στον κάμπο. Στην μέση στην Κάπελη, κατέβηκε από το άλογο να κατουρήσει και να στρίψει ένα λαθραίο τσιγάρο. Μόλις κατούρησε και ζώθηκε, έκατσε απάνου σ’ ένα ξερό κούτσουρο και έβγαλε την ταμπακέρα του και την ακούμπησε απάνου στο γόνατό του και έστριβε τσιγάρο. Πίσω του άκουσε χράτσα- χρούτσα πατήματα απάνου στα ξερά φύλλα των δέντρων. Γυρίζει πίσω να ιδεί τι συμβαίνει και βλέπει ετούτο το τέρας. Ένα βόδι, με τραγίσιο κεφάλι να έρχεται αγάλι- αγάλι ντουγρού κατά απάνου του. Πετάχτηκε όρθιος από το κούτσουρο που καθότανε, δίνει ένα σάλτο και πάει πίσω από ένα δέντρο να φυλαχτεί. Τον έπιασε ένα τρέμουλο λες και είχε πέσει μεσοχείμωνο σε λούμπα με νερό. Είχε και ένα παλιομπίστολο ζωσμένο στην μέση του, αλλά πώς να το τραβήξει, τα χέρια του από το τρέμουλο πηγαίνανε σαν τα χέρια του ταβουλάρη την ώρα που ζορίζει το ταβούλι στο χορό. Η φωνή του κόπηκε, δεν έβγανε ανάσα και τα δόντια του από το τρέμουλο, κάνανε σαν τα τριζόνια το καλοκαίρι που τρίζουνε ούλη την νύχτα. Δεν κράτησε πολύ η τρομάρα του, μόλις τόνε ζύγωσε κοντά το στοιχειό έπεσε κάτου ξερός.

Γράφει, ο Κώστας Παπαντωνόπουλος

«Προσωπική εργασία» λέγαμε την υποχρεωτική κατά κάποιον τρόπο εργασία που προσέφεραν οι ενήλικες άρρενες από την αρχαιότητα μέχρι και την προβιομηχανική περίοδο, ανάλογα με τις ανάγκες που δημιουργούνταν σε κάθε κοινότητα.

Η προσωπική εργασία είναι αποτέλεσμα κοινής συναίνεσης, μια «μετά χαράς» προσφορά για έργα «κοινής ωφελείας», στον κύκλο του χωριού, που συχνά κινείται εκ των κάτω, αυθόρμητα.

Με τον τρόπο αυτό οι χωριανοί με προσωπική και χειρωνακτική εργασία και με απλά εργαλεία κατασκεύαζαν σημαντικά και απαραίτητα έργα στην περιφέρειά τους, χωρίς τη συνδρομή της πολιτείας που έως και το 1970 ήταν σχεδόν ανύπαρκτη.

Ο πρόεδρος της Κοινότητας, μαζί με το Κοινοτικό Συμβούλιο, και ύστερα από συζητήσεις στα μαγαζιά με τους χωριανούς κατέστρωνε το πρόγραμμα για τα υπό εκτέλεση έργα. Καμιά φορά γίνονταν και γενικές συνελεύσεις που λάμβανε μέρος όλο το χωριό. Ν. : 3427/1909 περί οδοποιίας που ήταν υποχρεωτική η αμισθί εργασία των πολιτών ηλικίας 18 έως 65 ετών για την κατασκευή δημοτικών και επαρχιακών δρόμων.

Τα έργα που προγραμματίζονταν ήταν συνήθως: η κατασκευή ή η βελτίωση δρόμων κοινοτικών ή αγροτικών, κατασκευή δεξαμενών, γεφυριών, αρδευτικά έργα, βρύσες, αλώνια, ανέγερση εκκλησιών, σχολείων κ.ά.

Αναλογα με τις απαιτήσεις του κάθε έργου ο κάθε ένας έφερε και το ανάλογο εργαλείο όπως σκαπτικά, εργαλεία κτίστη, εξόρυξης πέτρας και για μεταφορά υλικών τα υποζύγια τους.

Καταγραφή – επιμέλεια Ηλίας Τουτούνης

Μέχρι την δεκαετία του ’60 το αλάτι, που κυκλοφορούσε στο μονοπώλιο 1*, όπως παράγονταν από τις αλυκές, ήταν σε χοντρή μορφή σαν χαλίκια μεσαίου μεγέθους, από σπαστήρα αδρανών υλικών. Για να τρίψουν το χοντράλατο ή την αλατόπετρα, χρησιμοποιούσαν κυρίως την ντριβέλα ή ντριβάλα.

Η ντριβάλα αποτελούταν από δύο πέτρες. Η βασική ήταν μια μεγάλη πέτρινη πλάκα λεία στρογγυλή ή τετράγωνη ή και με ακανόνιστες διαστάσεις. Επάνω σ’ αυτή την πλάκα υπήρχε το στρουμπολίθι 2*, στουμπολίθι, κοκώνα, μπομπόλι ή και ντριβάλι. Αυτό ήταν μια στρογγυλή κυρίως ποταμόπετρα σφυρηλατημένη ή και φυσικής στρογγυλής μορφής σαν βόλι κανονιού. Επίσης για στρουμπολίθια χρησιμοποιούσαν και μεταλλικές ή πέτρινες μπάλες από κανόνια.

Επάνω στην πλάκα (βάση) τοποθετούσαν το αλάτι διάσπαρτο ή οτιδήποτε άλλο προϊόν ήθελαν να τρίψουν και κυλώντας το στρουμπολίθι με τα χέρια τους και πιέζοντάς αυτό, το έτριβαν. Τοποθετούσαν το ένα ή και τα δύο χέρια και κυλούσαν ρυθμικά το στρουμπολίθι αριστερά δεξιά, εμπρός πίσω ή και κυκλικά, επάνω στην επιφάνεια της πλάκας κοντά στο κέντρο της και περιφερειακά.