Οξυβούνι (Ξυβούνι), πλήρη ανατροπή για την Οχιά
Ο διαχρονικός φίλος μας και γνωστός λαογράφος Ηλίας Τουτούνης μας έστειλε μια ανέλπιστη μελέτη για το Κάστρο της Οχιάς που ανατρέπει όσα γνωρίζαμε ως σήμερα.
Η αφεντιά μας μαζί με τον προαναφερόμενο συνεργάτη μας Η. Τουτούνη, έχουμε ασχοληθεί εκτενώς με το εν λόγω κάστρο. Το έχουμε επισκεφθεί αρκετές φορές. Έχουμε εντοπίσει και μετρήσει σχεδόν όλα τα κτήρια του, τους δέκα πέντε νερόμυλους και το νεκροταφείο του, στο οποίο έχουμε φωτογραφήσει ακόμη και οστά.
Η παρακάτω μελέτη που δημοσιεύτηκε στην Ηλειακή Πρωτοχρονιά – Ηλειακό Πανόραμα 18, σελ. 162, από τον Κωνσταντίνο Μπασέτα, στηρίζεται στο Οθωμανικό κατάστιχο 1/ 14622 του έτους 1461/ 63 που μεταγράφηκε από τον Οθωμανολόγο Γεώργιο Λιακόπουλο, στην αδημοσίευτη διδακτορική διατριβή του στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου, με τίτλο: «A Study of the early O“oman Peloponnese in the Light of an Annotated edi”on Princeps of the TT10-14662 O“oman Taxa”on Cadastre (ca 1460 -1463). University of London ( 2009)», αναφέρεται καταστιχωμένο το κάστρο και το χωριό Οξυβούνι.
Το Οξυβούνι,κάστρο (της Οχιάς),αναφέρεται καταστιχωμένο ως μεγάλο χωριό της Ηλείας, στις υπώρειες του Ερυμάνθου.
Είναι ο 11ος οικισμός της Πελοποννήσου, ένα από τα σημαντικότερα κάστρα της, ενώ για την Ηλεία είναι ένα από τα πολυαριθμότερα σε πληθυσμό και μάλιστα το 3ο μεγαλύτερο χωριό της, μετά το Γούμερο και το Χελιδόνι, στα μετέπειτα Βυζαντινά χρόνια και τα χρόνια της κατάκτησης της Πελοποννήσου από τους Τούρκους.
Όπως είπαμε και παραπάνω η μελέτη αυτή ανατρέπει όσα εμείς γνωρίζαμε ως σήμερα για το εν λόγω Κάστρο.
Είχαμε δηλαδή άλλη άποψη για την προέλευση της ονομασίας του χωριού Κακοτάρι και εδώ βλέπουμε, ότι προέρχεται από καταγεγραμμένο κάτοικο του κάστρου, που όπως θα δείτε στη συνέχεια είναι ο Σταμάτης Κακοτάρης.
Επίσης εντύπωση μας κάνουν τα ονόματα:
Γιάννης Θωμάς, Παπαγιάννης Ράγιος, Ρωμανός Μπαρμπούτας κλπ.
Οι φωτογραφίες του άρθρου είναι του Ηλία Τουτούνη.
Καλή ανάγνωση να έχετε.
Κώστας Παπαντωνόπουλος Νοέμβρης 2018
Φαράγγι Αντρωνίου, πανελλήνιο πέρασμα 09.00, 14.08.2020
Η αφεντιά μου ξεκίνησε μετά τις 11.00 από τα Κουφογιανναίικα με παρέα τις μικρές νεράιδες μου, Μαργαρίτα και Αγάπη περνώντας από την παλιόβρυση με προορισμό το παλιοπόταμο!
Σημείο συνάντησης ήταν το μεγάλο πλάτωμα στα περιβόλια του Ρετσινά πριν από τον ομώνυμο νερόμύλο!
Ο τοπικός σύλλογος είχε ετοιμάσει πλούσια εδέσματα, γίδα βραστή, φέτα αναψυκτικά και κρασί για όλους του πεζοπόρους.
Η επιστροφή μας ήταν πρωτόγνωρη για τις μικρές μου, πάνω στο τρακτέρ του Αργύρη Πανούτσου όπου και οι τελευταίες φωτογραφίες!
Άγιος Ιωάννης, ο Ασκητής στην Φλεβιά.
Εξωκκλήσι νοτιοανατολικά και σε απόσταση 1,5 χλμ. σε ευθεία γραμμή από το χωριό Πρόδρομος της Πηνείας και σε μικρή απόσταση από τον οικισμό Δουλαίϊκα. Επιχωριάζουσα στην περιοχή η παράδοση αναφέρεται περί παλαιού εκεί μοναστηριού για κάποιο Ιωάννη που ήταν ασκητής στην εν λόγω περιοχή, σε απροσδιόριστο χρόνο καθαγίασε στον χώρο με την παρουσία του: τον βρήκαν μετά τον θάνατό του μέσα στα νερά της εκεί πηγής και στο σημείο εκείνο έκτισαν μικρό ναΐσκο στην μνήμη του.
Το νερό, το οποίο και σήμερα πηγάζει κάτω από το ιερό του ναού, διοχετεύεται στην παρακείμενη βρύση «Φλεβιά». Εξ αυτών όλων και η σύνθετη προσωνυμία του ναού «Άγιος Ιωάννης ο Ασκητής στη Φλεβιά» (ή της Φλεβιάς), άλλη παράδοση φέρει ως ιδρυτή του ναού παραχειμάζοντα κτηνοτρόφο στην περιοχή του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου, και έκτισαν εκεί το μικρό εκκλησάκι. Επίσης έχω ακουστά ότι έχτισαν το μοναστήρι της Ιεράς Μονής Νοτενών χτίστηκε εκεί που Νότιζε το νερό. Διότι πιο παλιά δεν έτρεχε η πηγή, αλλά εκεί που νότιζε (είχε υγρασία στο έδαφος) έσκαψαν και βρήκαν την φλέβα του νερού και μάλιστα λέγεται ότι η φλέβα αυτή επικοινωνεί με το απέναντι στην Κάπελη ναΐδριο του Αγιάννη της Κάπελης που παλιά τον έλεγαν Αγιάννης ο Φλεβιάς και ανέφεραν ότι αδελφοποιτά μοναστήρια[1].
ΣΤΡΑΜΠΟΥΛΗΓΜΑ ~ ΣΠΑΣΙΜΟ & ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΓΙΑΤΡΕΙΑ
Καταγραφή Ηλίας Τουτούνης
Μια από τις γνώσεις, που είχαν οι πρακτικοί ή εμπειρικοί γιατροί στα χωριά, ήταν και η αντιμετώπιση του στραμπουλήγματος και του σπασίματος των οστών και κυρίως των άκρων (χέρια – πόδια). Αρκετές φορές και απροειδοποίητα, στους εμπειρικούς γιατρούς, κατέφθαναν όχι άνθρωποι που είχαν πάθει στραμπούληγμα ή σπάσιμο, αλλά ακόμη και τα οικόσιτα ζώα τους. Με την πρώτη ψηλάφηση ο πρακτικός γιατρός, χάρις στην εμπειρία του, καταλάβαινε την πάθηση του ασθενούς και προέβαινε στην ανάλογη αντιμετώπιση και θεραπεία.
Πάντοτε οι πρακτικοί είχαν και βοηθό κατά την επέμβαση. Αρχικά, μετά την διάγνωση έπαιρνε τ’ ανάλογα υλικά, όπως ζεστό νερό και χειροποίητο ντόπιο σαπούνι. Πριν κάνει οτιδήποτε στο πονεμένο άκρο (χέρι ή πόδι) στην αρχή το έπλενε με σαπούνι και ζεστό νερό και μετά τράβαγε τα δάκτυλα με την σειρά για να πάρει το νεύρο την κανονική του θέση. Μετά τέντωνε το χέρι ή το πόδι που είχε πρόβλημα και τραβώντας αυτό από το άκρο, προσπαθούσε με τη ιδιαίτερη γνώση του να το τραβήξει κατάλληλα, ώστε να έλθει στην κανονική του θέση. Οι ασθενείς τότε επειδή δεν υπήρχαν ναρκωτικές ενέσεις, βέλαζαν από τους πόνους, Μετά έπαιρνε τα υλικά που είχε φέρει ο βοηθός του και ήσαν κρεμμύδι ξερό στουμπισμένο πολύ καλά, κοζά (μαλλί γίδας ή τραγόμαλλο), αλάτι τριμμένο, ασπράδι από βρασμένο σφικτό αυγό, τριμμένο σαπούνι και μούργα από λάδι. Πολλοί εκ των πρακτικών γιατρών χρησιμοποιούσαν και βαλσαμόλαδο. Όλα αυτά μαζί τα ανακάτευε αρκετά μέχρι να γίνουν κρέμα. Στην συνέχεια το μίγμα αυτό το τοποθετούσε επάνω στον αστράγαλο που ήταν το στραμπούληγμα ή το σπάσιμο. Αυτό το μίγμα γινόταν ένα με το μέρος του σπασίματος και μετά το έδενε με πανί και μετά με νάρθηκα, μέχρι να θρέψει.
ΤΟ ΠΑΡΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΠΝΟΥ ΚΑΠΟΤΕ ΣΤΗΝ ΒΟΡΕΙΑ ΟΡΕΙΝΗ ΗΛΕΙΑ!
Καταγραφή Ηλίας Τουτούνης
Μια ζωή την έβγαλα να είμαι ζαλιά κάπου 60 οκάδες φόρτο, μέσα στην νύχτα, στο κρύο, στο χιόνι, σε κακοτοπιές, να έχω και του διαβόλου το κουμπί μη με τσακώσουνε και με μπουζουριάσουνε μέσα στα παλιοσίδερα...!
….Μια φορά, είχανε φερμένο ένα τσακαλιάρη νωματάρχη σκυλί, παλιοτόμαρο, λόγιαζε ότι τάχατις θα γίνει στρατηγός και δεν μας άφηνε σε χλωρό κλαρί και τότενες τα πράματα ζορίσανε. Τότενες είχαμε ένα λάγιο κεσέμι του κολέγα μου του Σπύρου, που το είχε αναθρέψει από την γέννα το έπαιζε με δαύτο και το είχε καμωμένο μάστορα, ίδιος άνθρωπος νόγαγε, μόνο μιλιά δεν έβγανε. Τότενες κανονίσαμε να κάνουμε μια γκέλα, για να περάσουμε τον καπινό από τ’ αποσπάσματα. Διαλέγαμε τον καιρό να μην είναι βροχερός, γιατί άμα βρεχότανε το πράμα, άναβε και χάλαγε, αλλά και βάραινε και άντε να το κουβαλήσεις ζαλιά. Πήραμε τραβιώντας το κεσέμι, να μην πονηριαστούνε στα χωριά που περνάγαμε, ότι τάχατις να το πάμε τάμα στους Αγιό – Θόδωρους στο Σωποτό, αλλά κωλώσαμε και στρίψαμε ντουγρού στην Μορόχοβα. Το Λεχούρι και το Λιβάρτζι, έβγανε ένα μπασμά καλό καπινό, αλλά σκεβόμαστε και τον έρμο τον δρόμο. Εκεί πήγαμε στο σπίτι του κολέγα μας, που μας περίμενε, κάτσαμε, ξαποστάσαμε, φάγαμε βραστό, ήπιαμε και μια σταλιά κρασί να στανιάρουμε και μετά, αφού στρίψαμε τσιγάρα από το πράμα που θ’ αγοράζαμε για δοκιμή, το σακιάσαμε. Ο κολέγας έφερε και το καντάρι του το ζυγιάσαμε, κάναμε λογαριασμό, τόνε πλερώσαμε ντούκου και μόλις άρχισε να χαλουπώνει, ζαλωθήκαμε και φύγαμε. Το καπινό τόνε βάναμε μέσα στο ματαράτσι με σειρά και τον πατικώναμε καλά και στρωτά, για να χωρέσει μπόλικο. Στο γιόμισμα δεν δέναμε την μούση του, αλλά το ράβαμε με σπάγκο και μια σακοράφα, ανάρια - ανάρια για να μην παγαίνει ο χώρος στράφι και το ματαράτσι γινότανε παστάλι. Ευτούνα τα ματαράτσια που ’χαμε, χωράγανε ταμάμ εξήντα οκάδες. Ήθελε μαστοριά το πατίκωμα και ευτούνος, ο κολέγας μας στην Μορόχωβα, ήτανε μάνα ντεξής, σου το ’φκιανε ταμάμ μπαούλο. Κάπου - κάπου τήραγε πως και πώς να μας την κάνει, έβανε απόξω – απόξω το καλό για μόστρα και μέσα στην βουρλιά είχε τρουπωμένα και σαράπια πατόφυλλα, που ήσαντε μπίτι τούρκος. Μου ξίνιζε λίγο στην αρχή, αλλά δεν πάει στον διάβολο ευτούνα έχει το εμπόριο, και εγώ με την αράδα μου έτρωγα τους άλλους και έτσι δεν με τόσο κακοφαινότανε.