Η ΤΣΕΡΕΠΑ, ΓΑΣΤΡΑ ή ΚΟΥΠΟΤΑΨΙ…!
Επιμέλεια – καταγραφή Ηλίας Τουτούνης
Η τσερέπα, γάστρα ή και κουποτάψι, όπως και να το ακούμε κατά τόπους, πρόκειται για ένα παραδοσιακό οικιακό μαγειρικό σκεύος, που χρησιμοποιείται για το ψήσιμο φαγητών, πιτών, ψωμιού, κουλούρας, γλυκών κ.ά.
Στα λεξικά μας συναντούμε την λέξη Γάστρα, η = η γαστήρ των αγγείων, η κοιλιά, το υπό ίσαλον γραμμή μέρος του σκάφους παντός πλοίου, αλλιώς τα βρεχόμενα ύφαλα. Η λέξη τσερέπα προέρχεται από την τούρκικη λέξη τσέρκι, που σημαίνει στεφάνι βαρελιού, πάσα ξύλινη ή μεταλλική ζώστρα προς στερέωση ή συγκράτηση κιβωτίων ή βαρελιών. Η δε λέξη κουποτάψι είναι σύνθετη κι έχει προέλθει από την λέξη κουπώνω και ταψί, δηλαδή κούπωμα του ταψιού.
Ουσιαστικά πρόκειται για ένα πήλινο ή μεταλλικό καπάκι, που μοιάζει με το ταψί. Αυτό το εργαλείο επινοήθηκε και κατασκευάστηκε αντικαθιστώντας τον φούρνο, δηλαδή είναι ένα μικρό φορητό φουρνάκι πολλαπλής χρήσεως και χωρητικότητας ενός ταψιού αναλόγου μεγέθους. Την τσερέπα την χρησιμοποιούμε για να σκεπάζουμε το ταψί μέσα στο οποίο υπάρχει το έτοιμο παρασκευασμένο προς ψήσιμο φαγητό, πίτα, κουλούρα, γλυκό, ψωμί, κουλούρια κ.ά.
Η τσερέπα, είχε κάποιες ιδιαίτερες προδιαγραφές κατασκευής. Υπάρχουν δύο ειδών, η πήλινη και η μεταλλική (λαμαρινένια, τσίγκινη). Από τόπο σε τόπο ποικίλει το σχήμα της, αλλά ο τρόπος κατασκευής βασικά ήταν πάντα ο ίδιος.
ΠΗΛΙΝΗ ΤΣΕΡΕΠΑ
Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΗΣ ΜΑΜΗΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΓΕΝΝΑ…!
Καταγραφή – επιμέλεια Ηλίας Τουτούνης
Κατά την διαδικασία της γέννας μιας ετοιμόγεννης γυναίκας, εκτός από την αυτή, πρωταγωνιστικό ρόλο έπαιζε και η μαμή με τις βοηθούς της. Τις παλιές εποχές, επειδή στην ύπαιθρο και κυρίως στα χωριά δεν υπήρχαν ούτε νοσοκομεία, ούτε ο ανάλογος εξοπλισμός, οι μαιευτήρες και οι μαίες ούτε οι μετρημένοι γιατροί στα δάκτυλα του ενός χεριού, γιατροί δεν μπορούσαν εύκολα να μετακινηθούν για να καλύψουν τις μαιευτικές ανάγκες, για αυτό τον λόγο την γέννα την αναλάμβαναν εξ ολοκλήρου οι πρακτικές μαμές που, γνώριζαν όλη την διαδικασία της γέννας, από την αρχή έως το τέλος.
Η μαμή, σε κάθε χωριό, συνήθως ήταν μια ώριμη ευρηματική και πανέξυπνη γυναίκα, που είχε μάθει την τέχνη κοντά σε κάποια άλλη πρακτική μαμή και κατείχε, για τον κάθε τόπο, άριστα την διαδικασία της βοήθειας μιας μαίας κατά την γέννα.
ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΓΕΝΝΑΣ
ΠΡΟΣΚΕΦΑΛΑΔΑ ή ΜΑΞΙΛΑΡΑ ή ΝΤΕΜΕΛΑ…. ΤΟ ΠΕΙΣΤΗΡΙΟ ΕΠΑΘΛΟ ΤΟΥ ΣΥΓΧΑΡΙΚΙΑΡΗ ΤΗΣ ΝΥΦΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΑΜΠΡΟΥ…!
Καταγραφή- επιμέλεια Ηλίας Τουτούνης
Ένα από τα δρώμενα του παραδοσιακού γάμου, ήταν και το συγχαρίκι ή αναγγελία αμφοτέρων που επρόκειτο να παντρευτούν. Το συγχαρίκι επιβραβεύονταν με την προσκεφαλάδα, μαξιλάρα ή ντεμέλα. Όταν πλησίαζε η ώρα του μυστηρίου του γάμου, ο γαμπρός έστελνε τους συγχαρικιάρηδες στην νύφη ότι έρχεται ο γαμπρός ή ότι έφθασε στην εκκλησία και περιμένει την νύφη για να ακολουθήσει το Μυστήριο του γάμου. Επίσης η προσκεφαλάδα αποτελούσε πειστήριο και για τον γαμπρό ότι η νύφη ήταν ήδη έτοιμη για να προσέλθει στην εκκλησία για το Μυστήριο.
ΤΟ ΕΘΙΜΟ ΤΗΣ ΜΑΞΙΛΑΡΑΣ
Όταν ο γαμπρός ήταν απ’ άλλο χωριό είτε συγχωριανοί με την νύφη, πριν γίνει το μυστήριο, πρώτα ξεκινούσε αυτός με την συνοδεία του από το σπίτι του για να μεταβούν στην εκκλησία, όπου θα γίνονταν τα στέφανα. Όταν ήταν απ’ άλλο χωριό ο γαμπρός με την συνοδεία του, ξεκινούσαν πολύ γρηγορότερα, ανάλογα με την απόσταση και την ώρα διάνυσης του δρόμου, καβάλα στα άλογά τους και πήγαιναν κατευθείαν στην εκκλησία του χωριού της νύφης, εκεί που θα γινόταν το μυστήριο.
ΕΥΠΡΕΠΙΣΜΟΣ ΑΠΟ ΤΟΝ «ΩΛΟΝΟ» ΤΟΥ ΜΑΡΜΑΡΙΝΟΥ ΜΝΗΜΕΙΟΥ «ΓΙΑΝΝΙΑ» ΣΤΗΝ ΣΠΑΡΤΟΥΛΙΑ
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ Πέμπτη 31.05.2021
ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ Αριθ.Πρωτ.:125
ΕΡΥΜΑΝΘΟΥ - ΦΟΛΟΗΣ O «ΩΛΟΝΟΣ»
Πολεμιστών 6Α 16452 Αργυρούπολη Αθήνα
2109949879 – 2131513772 Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
Δελτίο τύπου
Θέμα: Ευπρεπισμός του μαρμάρινου μνημείου του Δεληγεώργη Γιαννιά στην Σπαρτουλιά της Τ.Κ. Αντρωνίου από μέλη του συλλόγου Ωλονός.
Μέλη του συλλόγου Ωλονός μετέβησαν την Κυριακή 30.05.2021 στην Σπαρτουλιά της Τ.Κ. Αντρωνίου για να καθαρίσουν το μαρμάρινο μνημείο και να φρεσκάρουν τα χρυσά γράμματα. Μετέφεραν στο σημείο, σκάλα, γεννήτρια και τα απαραίτητα υλικά και εργαλεία
Τα μέλη του Ωλονού που ανέλαβαν την εργασία δήλωσαν ότι: «είχαμε υποχρέωση και εν όψει της επετείου των 200 χρόνων από την θυσία των ηρώων, να αποτίσουμε τον ελάχιστο φόρο τιμής και ευγνωμοσύνης στο πρωτοπαλίκαρο της κλεφτουριάς, τον καπετάν Γιώργη Γιαννιά και τα παλικάρια του που έδωσαν τη ζωή τους για την ελευθερία της πατρίδας μας, κάνοντας υπερήφανους εμάς, τους σημερινούς Έλληνες.
Το μνημείο είχε καθαριστεί και παλαιότερα από τον Ωλονό με απόντες πάλι τους αυτοδιοικητικούς και τον δήμο Ολυμπίας που τα τελευταία χρόνια έχει απαξιώσει όχι μόνον τον χώρο και το μνημείο αλλά και τις εκδηλώσεις μνήμης που σταμάτησαν οριστικά το 2011.
Το μαρμάρινο μνημείο έστησε το 1998 ο Σύλλογος Τριταιϊτών Αχαΐας να μας θυμίζει την σπουδαία, αλλά άγνωστη ως τότε, σελίδα της πρόσφατης ιστορίας μας.
Τα μέλη που ανέλαβαν την εργασία ήταν ο αντιπρόεδρος Ηλίας Τουτούνης και τα μέλη του Συλλόγου Ωλονός Χρήστος Μανθόπουλος, Αλέκος Συλάϊδος και Φώτης Μπαντούνας υπό το βλέμμα της Ελληνικής Αστυνομίας όπως βλέπουμε και στις φωτογραφίες.
Ο Πρόεδρος Τα μέλη
Χρονόπουλος Ανδρέας Αντιπρόεδρος A': Τουτούνης Ηλίας
6942991465 Αντιπρόεδρος Β': Μαρκόπουλος Ι.
Γραμματέας: Παπαντωνόπουλος Κ.
Ταμίας: Μαρτζάκλης Θοδωρής
Υπεύθ. Τύπου: Αθανασόπουλος Α.
Δημοσίων Σχέσεων: Μπιλάλης Κ.
Μέλος: Καραμέρος Τάσος
«Πάγκος από χρυσάφι» του Κώστα Συλάιδου
Γράφει: ο Κώστας Παπαντωνόπουλος
Οι άνθρωποι που μετοίκησαν από το χωριά μας στις μεγαλουπόλεις, έπρεπε να κάνουν κάποια δουλειά προκειμένου να επιζήσουν. Αρχικά ήταν εργάτες της οικοδομής που ήταν σε άνθηση και στην συνέχεια κάποιοι εξελίχθηκαν και έκαναν τις δικές τους δουλειές, έγιναν δηλαδή εργολάβοι καλουπατζήδες, μαρμαράδες, σοβατζήδες, μπογιατζήδες, σιδεράδες και άλλοι στράφηκαν σε άλλα επαγγέλματα όπως καφενεία, οπωροπωλεία, καθαριστήρια κλπ.
Ο Κώστας Συλάιδος (του Κουφόγιαννη, Μαδούρης) από τα νιάτα του ήταν εργατικός και είχε κάνει καλή προκοπή. Όταν επέστρεψε από το «ταξίδι αναψυχής» που όλοι γνωρίζουμε, ασχολήθηκε με υπαίθριο ανθοπωλείο στο κέντρο της Αθήνας.
Γνώριζε ελάχιστα για το επάγγελμα, τις «πηγές» και τους τρόπους προμήθειας και την αγορά των ανθέων αλλά αποφάσισε να «πέσει στα βαθιά».
Συμμετείχε σε διαγωνισμό του δήμου Αθηναίων για την συγκεκριμένη θέση καταβάλλοντας 122.000 χιλιάδες δραχμές τον μήνα και ως εγγύηση έβαλε υποθήκη το σπίτι της κόρης του. Ήταν πολλά τα χρήματα για την περίοδο του 1990.
Πως ο Κώστας από τα κρίνα, το αγιόκλημα και τις σπέντζες, την βελανιδιά, τον κισσό, και τα βάγια που χρησιμοποιούσε στα στρώματα και τα μαξιλάρια, βρέθηκε ανθοπώλης στην Αθήνα; Είναι ανεξήγητο που και τον ίδιο αν ρωτήσεις, χαμογελάει με ικανοποίηση.
