Μια βόλτα πάνω από το Καλλιμάνι στις 30 Αυγούστου 2022 Πάγαινα για την Γιάρμενα στον κολλητό μου και κοντοστάθηκα εκεί στην διασταύρωση της Μπαρμπότας και σήκωσα ένα διάολο που το λένε ντρον. Τώρα τι δουλειά έχω από τα βάθη της θάλασσας στα ύψη; Θα το δείξει το αποτέλεσμα…!
Μικρός οικισμός χτισμένος επί της «Ε.Ο. 111» στις νότιες υπώρειες του Αστρά, (διακλαδώσεις του Ερυμάνθου) σε υψόμετρο 800 περίπου μέτρων. Αποτελεί μαζί με την Μπαρμπότα οικισμό της Τ.Κ. Λαμπείας του καλλικρατικού δήμου Αρχαίας Ολυμπίας.
Η περιοχή όμως μας είναι γνωστή και λόγω των πηγών της από την αρχαιότητα. Βρέθηκε πήλινος αγωγός κοντά στο Κροϋφίκου προερχόμενος από το Καλλιμάνι που ύδρευε τον Αρχαίο Λασιώνα.
Από το Καλλιμάνι πέρασε και ο Παλαιών Πατρών Γερμανός σιδεροδέσμιος όταν τον συνέλαβαν την 21η Ιανουαρίου 1825, ημέρα Τετάρτη, στην Ιερά Μονή Χρυσοποδαρίτισσας. Ανάγκασαν τον επίσκοπον ν’ ακολουθεί δεμένος πίσω από ένα μουλάρι, πεζός κατά το μέσον του Χειμώνα μέσα στα χιόνια και τις λάσπες. Από την Δίβρη (αναχώρηση 28 Ιανουαρίου) – Θεοφάνη Χάνι – Καλλιμάνι (οικισμός) – Σφακοβούνι – Κατσαρού κλπ.
Το όνομα λέγεται ότι προήλθε από τις μαυρομαντήλες, τα τσεμπέρια των γυναικών κατά την επιδρομή του Ιμπραήμ Πασά που στρατοπέδευσε εκεί το θέρος του 1827 μαζί με δυο τρεις χιλιάδες αιχμαλώτους. Άλλοι λένε ότι προήλθε από τη νερομάνα, τις "πλούσιες" πηγές.
Ο Ντελή - Αχμέτ με τον Δημήτριο Νενέκο και με 2.000 άνδρες Αιγυπτίους και προσκυνημένους, κίνησαν από την Γαστούνη με σκοπό να αφανίσουν τους απροσκύνητους, της Βόρειας ημιορεινής και ορεινής Ηλείας[1]. Σχεδόν ανενόχλητοι πέρασαν από την Πηνεία την Ωλένη, την Φολόη και κατευθύνθηκαν προς την Δίβρη. Στην θέση Καλλιμάνι και Διβριώτικα Αμπέλια, δεν κατόρθωσαν να περάσουν, γιατί εκεί συνάντησαν την γενναία αντίσταση των οπλαρχηγών της Ορεινής Ηλείας.
Ο Θανάσης Πανόπουλος εκμεταλλεύτηκε τις καλές σχέσεις που διατηρούσε ο ίδιος και ο πατέρας του με τους Λαλαίους Τούρκους, προσκύνησε τον Ιμπραήμ και κατάφερε να πάρει ένα μεγάλο μπουλούκι αιχμαλώτων από το Καλλιμάνι και να τους μεταφέρει στο σπίτι του οπλαρχηγού Νικολάου Κλαπανάρη στο Αντρώνι. Σημειώνουμε ότι εκείνες τις μέρες το Αντρώνι ήταν έρημο και κατεστραμμένο από τα στρατεύματα του Ιμπραήμ.
Μετά την απελευθέρωση και κατά διαστήματα λειτούργησαν τρία χάνια για να ξαποσταίνουν οι περαστικοί και νερόμυλος για να αλέθουν οι ντόπιοι τα σιτηρά τους.
Το Καλλιμάνι πήγε να «πάρει μπροστά» μετά το 1960. Έγινε τότε το τυροκομείο του Καπίκη που δούλεψαν και άνθρωποι από το Αντρώνι, η ταβέρνα του Σπύρου Καζαμία και ένα περιζήτητο μπαρ με κορίτσια. Πριν το Τυροκομείο του Καπίκη (Σταύρου Μπίκινη) υπήρχε το Τυροκομείο του Λάμπη Σωτηρόπουλου[2].
Σήμερα όπως σε όλα τα χωριά, επέρχεται η ερήμωση.
Το παρακάτω τραγούδι αναφέρεται στον Παλαιών Πατρών Γερμανό κατέγραψε ο συνοδοιπόρος μου Ηλίας Τουτούνης από την Ελένη Λυκοτόμαρου, μακαρίτισσα τώρα, από τον οικισμό Καλλιμάνι.
(Άιντε) Εσείς πουλιά πετούμενα, περήφανα πουλιά μου
(Ωρέ) μην εί- καλέ μην εί-δατε τον Γερμανό, τον καπετάν –Δεσπότη;
(Άιντε) ούτε σε διάβα φάνηκε μαυδέ σε μοναστήρι
(Ωρέ) -Εχτές προ- καλέ προ-χτές τον είδαμε, εκεί στου Καλλιμάνι
μουλάρια τον σέρνανε και ρόντα[3] τον τραβούσε
στο Χλιμούτσι, τράβαγαν στα έρμα τα μπουντρούμια
κι όντες τον ρωτήξαμε μας είπε ένα τραγούδι:
(Άιντε)-«Οι φίλοι φι-καλέ οι φίλοι φι-δια γίνονται και οι κουμπάροι αστρίτες
και οι καλοί γειτόνοι σου, κολοβές οχίτσες
όπου σταθείς, όπου βρεθείς, τηράνε να σε φάνε».
Σχόλια στο fb:
Αριστοτεχνικό το βίντεο, πολύ καλό το αφήγημα ....
Διόρθωση μικρή : Μπαρμπότα (αντί Μπαρμότα), χάνι Θεοφάνη (αντί Διοφάνη).
Πριν το Τυροκομείο του Καπίκη ( Σταύρου Μπίκινη) υπήρχε το Τυροκομείο Λάμπη Σωτηρόπουλου.
Λένε ότι από το Καλλιμάνι υδρευόταν με αγωγό και το Λάλα των Τουρκαλβανών...
Kostas Papantonopoulos Σωτήρης Σωτηρόπουλος ευχαριστώ και για τις διορθώσεις! Όσο για την ύδρευση στο Λάλα δεν έχουν βρεθεί δείγματα αγωγών αντίθετα υπάρχει ακόμη μια τεράστια δεξαμενή επενδεδυμένη με κουρασάνι όπου στον εξωτερικό φλοιό φέρει πράσινη μαστίχη.
Dora Kazamia Σωτήρης Σωτηρόπουλος καλησπερα σας κυριε Σωτηρόπουλε και χρόνια πολλά !!! Ο πατέρας μου, είχε άριστη συνεργασία με τον πατέρα σας, καθώς του μετέφερε βαρέλια τυριά στην Αθήνα !Αρχή φόρμας
Kostas Papantonopoulos Fotis Avramis γιατί λάκιξες;
Σε βρήκα μια φορά και εγώ εκτός ομάδας…!
Ευχαριστώ για τις ευχές σου και τα όμορφα λόγια σου.
Δεν ήθελα να «φορτώσω» το κείμενο…, με όλα τα στοιχεία. Είχαμε κουβεντιάσει για τα χάνια και μάλιστα σου είχα ζητήσει φωτογραφία.
Όσο για το όνομα και αυτό το είχαμε κουβεντιάσει αλλά ήθελα να τσιγκλήσω…
Δεν «πάτησα την κοιλιά μου» όμως υπάρχει σε συνέντευξη που έχω στο site από το πανεπιστήμιο της Πάτρας με καθηγητή τον κ. Φωτόπουλο.
Το άλλο που λες ότι έπαιρναν τα χωριά της Κάπελης νερό με κανάλια είναι αδύνατον να γίνει…
Εδώ μπορεί μόνον με σωληνώσεις όπως έγινε αρχικά με το Κούμανι και την Γιάρμενα ενώ εμείς οι Αντρωναίοι «κοιμόμασταν με τα τσαρούχια»!
Καλό σου βράδυ Φώτη μου!
Fotis Avramis σκέφτηκα ότι θα νομιζατε ότι θέλω να σε καπελωσω και σέβομαι πάντα τους φίλους που ψάχνουν και γράφουν παρουσιάζουν την ιστορία της περιοχής.Ο Φωτόπουλος έγραψε κι αυτός ότι του σέρβιρε η πλουτοκρατία της Δίβρης.Η λαϊκή παράδοση και η από στόμα σε στόμα ιστορία είναι η γνησιοτερη.Οπως σου έχω πει τα Χανιά ήταν τρία .Του Βεκιου της χήρας,και του Τσόγκα.Τωρα όσον αφορά τα νερά υπάρχουν πήλινες σωλήνες κάπου εκτεθειμένες που ανάγονται στην εποχή του πηλού.Κατα την περίοδο διάνοιξης του δρόμου προς το υδραγωγείο εμφανίστηκαν αμφορείς πιθάρια αλλά οι κύριοι τα διέλυσαν για να φτιάξουν το δρόμο.Οι αρχαιοκάπηλοι δε έχουν κάνει χρυσές δουλειές.Επισης όταν έγινε ο δρόμος Για Κούμανι εμφανίστηκαν σε μια περιοχή Τσουκαλοχωμα τάφοι κλπ.Αυτα .Όταν ανέβω Αθήνα θα προσπαθήσω να δυστυχώς μόνο χαλάσματα από τα χάνια εκτός από του Τσόγκα που λειτούργησε για λίγο καιρό και το σπίτι αυτό υπάρχει ανασκευασμενο και κατοικείται το μισό.Ε χει ιστορία κι αυτό.
[1] "Τα πολεμικά γεγονότα στην Ηλεία κατά την εθνεγερσία του 1821" - Βιβλίο από τους Τουτούνη - Παπαντωνόπουλο
[2] Πηγή: Σωτ. Σωτηρόπουλος
[3] Ρόντα = Απόσπασμα χωροφυλάκων