Καλώς ορίσατε στην αρχαιότερη ιστοσελίδα της Ηλείας, στο Αντρώνι και στην Ορεινή Ηλεία.

Είναι οι κατάφυτες διαδρομές μέσα στις βελανιδιές και στα πλατάνια στο κέντρο της Κάπελης με τις απόκρημνες πλαγιές, τα σκιερά φαράγγια με τις πολλές σπηλιές, τους καταρράκτες, τους νερόμυλους και τις νεροτριβές, με τις δροσερές πηγές και τα καθαρά ποτάμια... Με τα πετρόχτιστα σπίτια, τα νόστιμα φαγητά και το καλό κρασί, τα αρχοντικά γλέντια και τους φιλόξενους κατοίκους.

Frontpage

ΤΑ ΠΟΥΛΕΡΙΚΑ ΣΤΗΝ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ ΜΑΣ…!

Γράφει: Ο Κώστας Παπαντωνόπουλος

Πουλερικά ή κοτερά, στην ντοπιολαλιά μας, ονομάζουμε το σύνολο των οικόσιτων ορνιθοειδών. Τα ορνιθοειδή ο άνθρωπος από αρχαιοτάτων χρόνων τα εξημέρωσε και χρησιμοποίησε τα προϊόντα τους στην καθημερινότητά του.

Η διατήρηση και η εκτροφή των εξημερωμένων ορνιθοειδών, παρείχει στον άνθρωπο κρέας, αυγά, τα πολύτιμα πούπουλα για την γέμιση μαξιλαριών και στρωμάτων ενώ τα πούπουλα των φτερών για την κατασκευή ξεσκονιστηριών και παλαιότερα για πένα έγχορδων οργάνων, τα περιττώματα (κοτσιλιά) ως άριστο υλικό λίπανσης των φυτών και τέλος τα νύχια μερικών που επεξεργάζονται και χρησιμοποιούνται για καλλωπισμό.

Το παραδοσιακό οίκημα οικοσίτων πουλερικών λέγεται κοτέτσι (ορνιθώνας) το οποίο είναι μια μικρή ίσως και πρόχειρη κατασκευή ολίγων τετραγωνικών μέτρων, κυρίως πρόχειρο, χτισμένο με υλικά ή και σκέτο με ξύλα, καλάμια κ.λπ. Εντός ή εξωτερικά είχε μια ξύλινη σχάρα (κούρνια) υπερυψωμένη από το έδαφος, για ν’ ανεβαίνουν επάνω το βράδυ και να κουρνιάζουν (κοιμούνται). Η τοποθέτηση ή κατασκευή της σχάρας γίνεται για λόγους υγείας, να μην κοιμούνται κάτω στο δάπεδο, αλλά και επειδή οι κότες συνηθίζουν να κοτσιλίζουν κατά την νύκτα, από την σχάρα έπεφταν οι κοτσιλιές κάτω στο έδαφος.

Μέσα στο κοτέτσι είχαν κατασκευάσει φωλιές με γέμιση από άχερα ή ξερά χόρτα για να γεννούν οι κότες. Σε κάθε φωλιά άφηναν ένα αυγό το λεγόμενο φώλο. Αυτό γινόταν να το βλέπουν οι κότες, διότι αν δεν το έβλεπαν νόμιζαν ότι κάτι έχει μπει στην φωλιά τους και έτσι άλλαζαν τοποθεσία ή γεννούσαν έξω στην ύπαιθρο.

ΟΝΟΜΑΣΙΕΣ:

Τα ρουπακόφυλλα (και ο Τσαπής)

Γινόταν στο Αντρώνι ο γάμος  κάποιου παιδιού  του Μηνά του οποίου η γυναίκα, η Αικατερίνη ήταν αδελφή των Πριμπαίων από του Κούμανι.

Στο γάμο ήσαν καλεσμένοι και πήγαν οι Πριμπαίοι, ο Νίκος του Κουτσογιώργη, ο Δημήτρης του Μαζαράκα, ο αδελφός του ο Νιόνιος κι άλλοι.

Έγιναν τα στέφανα στην εκκλησία και κατόπιν οι συμπέθεροι πήγαν στο σπίτι της νύφης για να πάρουν τα προικιά. Εκεί σε μια παρέα ήσαν ολόγυρα αρκετοί Ανδρωναίοι μερικοί Κουμαναίοι κυρίως από τους Πριμπαίους.

Οι Πριμπαίοι είναι γεγονός ότι είναι μεγαλοκούφαροι και αρκετά ευτραφής κάτι που το παρατήρησε ο Τσιαπής ο Καλιγάρης, ένας από τους Αντρωναίους και τους λέει:

-Ρε σείς οι Κουμαναίοι, είστε ούλοι όφια (= θηρία), Μπόγρηδες, και τους έδειχνε έναν - έναν. Με τις κοιλιές σας, τα κόκκινα μάγουλα σας, τα πεζούλια σας. Και συνέχισε; 

Εμείς, οι κακόμοιροι οι Αντρωναίοι, σαν καψαλισμένες ρέγγες είμαστε! Μας έφαγε το ξινάρι εμάς στη Λακανάστα…

Σώπα Τσιαπή, του λέει μετά από λίγο ο Νίκος του Κουτσογιώργη. Μη βλέπεις τις κοιλιές μας… Γιομάτες ρουπακόφυλλα* είναι. Μπαφούσηδες είμαστε και εμείς, σαν τα παλιάλογα πόχουν τεχνοφέσι… Και συνέχισε:

Κανένας κι από μας δεν είναι καλά…

ΤΟ ΑΧΟΥΡΙ…!

Συλλογή, καταγραφή, επιμέλεια Ηλίας Τουτούνης

Αχούρι λέγεται ο χώρος δίπλα στο σπίτι ή στο ισόγειό του όπου εκεί διέμεναν τα υποζύγια (άλογα-γαϊδούρια- μουλάρια ίσως και βόδια), για να μην τα κλέψουν ή γιατί είχαν τις στάνες μακριά από το χωριό.
Η ονομασία αχούρι προέρχεται από την λέξη αχυρών δηλαδή αχυρώνας, χώρος όπου αποθηκεύεται το άχυρο. Αρχικά λεγόταν αχύριος (εννοείται χώρος) > αχύριον.
Πολλοί ισχυρίζονται ότι προέρχεται από την τουρκική λέξη «ahir». Αυτό είναι λάθος όσοι το ετυμολογούν. Νομίζω ότι οι Τούρκοι το υιοθέτησαν από τους Βυζαντινούς. Και αυτό το στηρίζω διότι οι Τούρκοι πριν κατακτήσουν το Βυζάντιο, ήσαν νομαδικός λαός και δεν είχαν μόνιμα οικήματα για τους εαυτούς τους, πόσο μάλλον για τα υποζύγια τους.
Τα περισσότερα σπίτια είχαν μια εσωτερική καταπακτή ή καταρράκτη με απλή ξύλινη σκάλα για να κατεβαίνουν οι ιδιοκτήτες την νύκτα στο αχούρι, να το ελέγχουν σε περίπτωση γέννας, ή όταν άκουγαν κάποιο περίεργο θόρυβο, ακόμη τα αχούρια τα αμπάρωναν από μέσα για ασφάλεια από τους ζωοκλέφτες και τους αλογοσούρτες.
Σήμερα ονομάζουμε αχούρι τον ακατάστατο ή ατακτοποίητο χώρο, όπως αυλή, δωμάτιο, αποθήκη, κ.λπ. Συνήθως ακούγεται και η φράση: «Πως μέσα ζεις σ’ αυτό το αχούρι».

ΤΙΜΩΡΙΕΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ΑΠΟ ΔΑΣΚΑΛΟΥΣ…!

Καταγραφή επιμέλεια Ηλίας Τουτούνης

Το λειτούργημα του δασκάλου -για εμένα- είναι ίδιο με αυτό του καλλιτέχνη, μόνο που το αντικείμενό του δεν είναι μια εξωτερική αισθητική ή ακουστική διαμόρφωση, αλλά η διάπλαση της ψυχικής εικόνας του μαθητή.
Ο δάσκαλος που έχει άμεση επαφή με το κάθε παιδί, γνωρίζει τις ιδιαιτερότητές, τις ανάγκες, τον χαρακτήρα του και μπορεί να το στηρίξει και να το διαμορφώσει κατάλληλα. Κανείς άλλος εξ αποστάσεως δεν μπορεί να προτείνει κανόνες και μεθόδους διδασκαλίας. Αυτό μπορεί να το επιτύχει μόνον η δημιουργική φαντασία του δασκάλου και ασφαλώς μπορεί να τον οδηγήσει σε σωστές ενέργειες. Ο δάσκαλος πρέπει λοιπόν να νιώθει ελεύθερος στην εκτέλεση της αποστολής του.
Αρνητική πλευρά η συμπεριφορά ορισμένων δασκάλων έναντι των παιδιών ήταν επώδυνη όπου ο δάσκαλος φάνταζε στους μαθητές του, ως ο μπαμπούλας. Τα παλιά χρόνια, ο δάσκαλος είχε το δικαίωμα και το ελεύθερο να τιμωρεί τους άτακτους μαθητές που δεν τον άκουγαν ή δεν πρόσεχαν στο μάθημα, κι όλα αυτά γίνονταν πάντα με την απόλυτη έγκριση των γονιών τους.

ΤΟ ΔΟΚΑΝΟ….!

Καταγραφή συλλογή Ηλίας Τουτούνης
 
Στα πολύ παλιά χρόνια, όλα τα βουνά γύρω από το χωριό καλύπτονταν από δάση. Υπήρχαν αρκετές πηγές και πολύ κυνήγι. Ο κόσμος ήταν φτωχός και τα πουλιά, οι λαγοί, τα αγριοκούνελα, τα αγριογούρουνα κάλυπταν ένα μέρος των αναγκών τους ως προς την διατροφή τους, ενώ κυνηγούσαν άλλα για τις γούνες όπως κουνάβια, βίδρες και τέλος έπρεπε να εξολοθρεύει και τα επιβλαβή για αυτόν ζούδια (άγρια ζώα), όπως νυφίτσες, αλεπούδες, ασβούς, λύκους, τσακάλια, αγριογούρουνα κ.ά.
Επειδή τότε δεν υπήρχαν όπλα ο άνθρωπος εφεύρε άλλους τρόπους, για να συλληφθούν τ’ άγρια ζώα. Μεταξύ των άλλων που ανακάλυψε το ανθρώπινο μυαλό για να τα καταφέρει, ένα εξ αυτών ήταν και το δόκανο.
Ο δόκανος ή το δόκανο ήταν μεταλλικές παγίδες θηραμάτων για τη σύλληψη ή και θανάτωση ζώων και πτηνών. Αποτελείται από δύο μεταλλικά οδοντωτά ελάσματα (σιαγόνες), ενωμένες στις άκρες. Αυτές υποστηρίζονται από άλλο ένα έλασμα κάθετο προς αυτές σε σχήμα οξείας γωνίας που ωθεί τις σιαγώνες να κλείνουν απότομα με την άσκησης πίεσης με ελατήριο και οι δαγκάνες δαγκώνουν (συλλαμβάνουν) το ζώο συνήθως από το πόδι ή και από το κεφάλι. Για την όπλιση υπάρχει άλλο ένα εργαλείο η σκαντάλη (σκανδάλη) όπου εκεί στερεώνεται το δόλωμα και ο χειριστής το οπλίζει, ώστε με την παραμικρή επαφή με το θήραμα ν’ απαγκιστρώνεται η σκαντάλη και να απελευθερώνει τις δαγκάνες που κλείνουν αστραπιαία με μεγάλη δύναμη και παγιδεύουν ή θανατώνουν το θήραμα. Τέλος στην άκρη του ελάσματος υπάρχει προσαρμοσμένη μια αλυσίδα όπου αυτή χρησιμοποιείται για να δένουν το δόκανο από σταθερά σημεία για να μην το παρασέρνουν τα θηράματα μετά την παγίδευσή τους. Η εν λόγω αλυσίδα, άλλοτε είναι ψιλή και άλλοτε χονδρή, ανάλογα με το δόκανο που είναι προσαρμοσμένη, το δε μήκος της περίπου στο ένα μέτρο.

Κεντρική Σελίδα

Ο Τόπος μας

Παράδοση

Πολυμέσα

Ιστορία

Αναδημοσιεύσεις

Free Joomla! templates by Engine Templates